Artykuł rozpoczyna się opisem przypadku, ilustrującym powszechnie znane zagadnienie kliniczne. Następnie zaprezentowano dane z piśmiennictwa na poparcie różnych metod postępowania, uzupełnione przeglądem oficjalnych wytycznych (jeśli takie istnieją). Na zakończenie autorzy przedstawiają własne zalecenia kliniczne.

Opis przypadku

72-letnia pacjentka z nadciśnieniem zgłosiła się z powodu utrzymujących od 4 miesięcy niewielkich dolegliwości bólowych okolicy lędźwiowo-krzyżowej promieniujących obustronnie do pośladka i bocznej powierzchni uda. W przeszłości chora pokonywała pieszo ponad 3 km (2 mile) dziennie, dziś trudności sprawia jej przejście dwóch przecznic czy stanie ponad 15 minut. W badaniu przedmiotowym uwagę zwraca tylko zgarbiona sylwetka oraz obustronne osłabienie czucia wibracji na paluchu. Jakie badania diagnostyczne należy wykonać i jak powinna być leczona?

Problem kliniczny

U chorych w podeszłym wieku częstą przyczyną bólu krzyża i kończyn dolnych, upośledzenia chodzenia, a także niepełnosprawności innego rodzaju jest chromanie neurogenne w przebiegu zwężenia kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Nie ustalono na razie chorobowości ani zachorowalności, niemniej objawowa stenoza kanału kręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa jest najczęstszym wskazaniem do operacji kręgosłupa po 65 r.ż.¹

Zmianą anatomiczną charakterystyczną dla stenozy w odcinku lędźwiowym kręgosłupa jest obserwowane w badaniu radiologicznym zwężenie kanału kręgowego. Może dotyczyć jego środkowej części, przestrzeni pod stawami międzykręgowymi (stenoza zachyłka bocznego) lub bardziej bocznie – otworu międzykręgowego (ryc. 1). Ucisk korzeni nerwów rdzeniowych daje objawy stenozy lędźwiowej, którą w zależności od choroby zasadniczej będącej przyczyną ucisku można podzielić na kilka postaci. Jedną z częściej stosowanych klasyfikacji z niewielkimi modyfikacjami przedstawia tabela 1.²

Przyczyną zwężenia kanału kręgowego w stenozie wrodzonej jest skrócenie nasad łuku kręgowego. U tych chorych pierwsze dolegliwości pojawiają się zwykle w trzeciej, czwartej lub piątej dekadzie życia, kiedy niewielkie zmiany zwyrodnieniowe, dotychczas niewywołujące dolegliwości, istotnie klinicznie zwężają kanał kręgowy.

Najczęstszą postacią jest nabyta stenoza zwyrodnieniowa. Jej przyczyną jest związane z wiekiem zwyrodnienie krążków i stawów międzykręgowych lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Proces zwyrodnieniowy prowadzi do zmniejszenia wysokości krążka i jego wpu...

Do zwężenia kanału kręgowego prowadzić może także kręgozmyk w przebiegu choroby zwyrodnieniowej lub spondylolizy (kręgoszczeliny, czyli przerwania ciągłości łuku kręgowego w odcinku międzystawowym). W tych przypadkach zazwyczaj przeważają bóle krz...