W SKRÓCIE

Mięsień serca pobudzany jest impulsami elektrycznymi. U zdrowego człowieka zarówno częstość powstających spontanicznie impulsów w węźle zatokowym, jak i sposób rozprzestrzeniania się pobudzenia, obejmującego najpierw mięsień przedsionków, a następnie mięsień komór, podlega określonym regułom gwarantującym optymalne pompowanie krwi do naczyń obwodowych. Parametrem określającym wydolność serca jako pompy jest rzut minutowy. Wszelkie zakłócenia związane ze spontaniczną generacją pobudzeń i ich rozprzestrzenianiem powodują obniżenie rzutu minutowego, stając się powodem pogorszenia jakości życia. W krańcowym przypadku mogą nawet doprowadzić do zgonu. Podstawowa rola stymulatora (zwanego często rozrusznikiem serca) polega na dostarczeniu sercu „brakujących” impulsów pobudzających oraz zapewnieniu ciągłości i fizjologicznej miarowości jego pracy. Innym zadaniem jest zapewnienie synchronii skurczów przedsionków i komór oraz przyspieszanie rytmu serca przy obciążeniu wysiłkiem. Kolejną korzyścią ze stymulacji jest przeciwdziałanie arytmii. Dobierając odpowiednio szybką stymulację, można wyciszać patologiczne ośrodki bodźcotwórcze w komorach lub przedsionkach, które mogą wyzwalać trudne do opanowania arytmie. W Polsce wszczepia się dziś prawie 20 tysięcy stymulatorów rocznie, a na świecie żyją ponad 3 miliony osób z rozrusznikiem serca.

Układ stymulujący

Podstawowe składniki układu stymulującego to generator impulsów (czyli właściwy stymulator), elektrody i pacjent.

Generator impulsów składa się z dwóch podstawowych części: układu elektronicznego o wysokiej skali integracji i baterii litowej o długiej żywotności. Po wyczerpaniu baterii następuje wymiana całego generatora. Samej baterii się nie wymienia, choć w żargonie lekarskim często używa się stwierdzenia „wymiana baterii” lub „wymiana puszki”. W zależności od ilości elektrod generator ma jedno, dwa lub trzy gniazda, w które wprowadza się i mocuje (wkrętami) elektrody. Żywotność baterii jest bardzo ważnym parametrem. Zależy od następujących czynników:

• pojemności elektrycznej baterii – wyrażonej w amperogodzinach (Ah), która zwykle wynosi nieco ponad 1 Ah
• sprawności układu elektronicznego, której miarą jest stosunek ilości energii przeznaczonej na impuls stymulujący do całkowitej energii zużywanej przez rozrusznik, potrzebnej m.in. na układy sterowania, pamięci itp.
• energii impulsu stymulacji (w zależności proporcjonalnej do kwadratu amplitudy napięcia i liniowej do szerokości impulsu; dwukrotne podwyższenie impulsu odpowiada zatem czterokrotnemu wydłużeniu czasu jego trwania)
• impedancji elektrod (wyższa impedancja – mniej zużywana bateria)
• częstości oraz rodzaju stymulacji.