W skrócie

Niedokrwistość świadczy o chorobie i źle rokuje. U chorych w wieku podeszłym występuje często (>10%), a trudno i ustalić, jakie stężenia hemoglobiny powinny budzić obawy, i wyjaśnić przyczynę. Jest to problem o tyle istotny, że nawet łagodna niedokrwistość, bez względu na przyczynę, pogarsza jakość i skraca długość życia. Przedstawiamy definicje prawidłowego stężenia hemoglobiny u dorosłych oraz powszechne przyczyny niedokrwistości u osób po 65 r.ż., jak niedożywienie, niewydolność nerek, choroby zapalne, zespół mielodysplastyczny, i możliwe jej następstwa, m.in. pogorszenie zdolności poznawczych, narastające osłabienie, zwiększone ryzyko hospitalizacji i powikłań w czasie hospitalizacji. Omawiamy także praktyczne zasady wstępnego rozpoznawania, dzięki którym można wybrać właściwy sposób leczenia, z uwzględnieniem nowych zasad bezpieczeństwa stosowania leków stymulujących erytropoezę.

Niedookrwistość u osób w podeszłym wieku, czyli po 65 r.ż., jak na potrzeby tego artykułu przyjmujemy, występuje niezwykle często, stanowi więc coraz istotniejszy problem publicznej służby zdrowia i coraz częściej przedmiot badań biomedycznych.^1-3 W odpowiedzi na publikacje przedstawiające rozmiar tego problemu American Society of Hematology i National Institute of Aging zorganizowały wspólne sympozja w 2004 i 2005 r. poświęcone zdefiniowaniu jego skali i opracowaniu planu badawczego; w 2006 r. National Institutes of Health zgłosiły zamówienie na takie badania.^1,4 Anemia staje się problemem coraz poważniejszym również z powodów demograficznych: US Census Bureau szacuje, że dziś ponad 36,3 milionów Amerykanów przekroczyło 65 lat, a jeśli ten trend się utrzyma, w 2050 r. ich liczba wzrośnie do 85 milionów.⁵ Grupa osób najstarszych, po 85 r.ż., nie tylko najszybciej się w populacji USA powiększa, ale i najczęściej (26% mężczyzn i 20% kobiet) cierpi na niedokrwistość według definicji WHO (ryc. 1).^6-8 Niedokrwistość częściej niż wśród białych Amerykanów występuje u osób czarnoskórych (ryc. 2).

Definicja niedokrwistości i prawidłowe stężenia hemoglobiny

Dokładna definicja niedokrwistości jest istotna w wykrywaniu przyczyn obniżenia stężenia hemoglobiny, ustalaniu rokowania i monitorowaniu odpowiedzi na leczenie. Definicje niedokrwistości ustalone w 1968 r. przez panel ekspertów WHO, oparte na ograniczonych danych populacyjnych, są wprawdzie łatwe do zapamiętania, ale kwestionowana jest ich dokładność (tab. 1).^2,9-11 Nowsze, niedawno zaproponowane kryteria niedokrwistości opierają się na dwóch bazach danych o stężeniu hemoglobiny w dużych podgrupach populacji ogólnej: Third US National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III, 1988-94) i Scripps-Kaiser.^8,12,13