Spirometria jest badaniem umożliwiającym ocenę wentylacji. Ma ona jednak pewne ograniczenia. Przede wszystkim nie pozwala ocenić całkowitej pojemności płuc, co jest niezbędne do rozpoznania zaburzeń wentylacji typu restrykcyjnego. Wymaga również świadomego i aktywnego udziału ze strony badanej osoby, która musi wykonać forsowne manewry maksymalnego wdechu i wydechu. Cennym uzupełnieniem spirometrii jest badanie pletyzmograficzne, które pozwala zmierzyć RV i TLC, a dzięki pomiarowi oporu oskrzelowego umożliwia ocenę drożności dróg oddechowych podczas spokojnego oddychania. Jednak obie te metody pozwalają jedynie na ocenę wentylacji, czyli określają na ile drogi oddechowe sprawnie dostarczają do pęcherzyków płucnych odpowiednią ilość powietrza. To jednak jest dopiero pierwszym ogniwem w procesie oddychania i nawet przy prawidłowej wentylacji chory może być niewydolny oddechowo. Dochodzi do tego między innymi wówczas, gdy wdychany do pęcherzyków płucnych tlen nie dyfunduje do krwi opływającej pęcherzyki płucne. Ważną przyczyną zmniejszenia dyfuzji gazów jest pogrubienie bariery pęcherzykowo-włośniczkowej. W warunkach fizjologicznych jej grubość wynosi zaledwie 1 μm. Tlen musi przejść jedynie przez nabłonek oddechowy i śródbłonek naczyń włosowatych, aby dotrzeć do krwi w krążeniu płucnym. Odbywa się to w mechanizmie dyfuzji, czyli przechodzenia gazu przez barierę zgodnie z gradientem ciśnień parcjalnych. Procesy chorobowe, które wydłużają drogę tlenu z pęcherzyka płucnego do krwi włośniczkowej, powodują zmniejszenie dyfuzji tlenu do krwi. Zjawisko to występuje w chorobach środmiąższowych płuc, w których stwierdza się naciek zapalny i odkładanie się złogów kolagenu w śródmiąższu płuc (czyli w przestrzeni oddzielającej błony podstawne śródbłonka i nabłonka oddechowego).¹ Drugą ważną grupą chorób upośledzających dyfuzję gazów są procesy, w których dochodzi do gromadzenia się w pęcherzykach płucnych płynu (np. krew, przesięk, wysięk) lub złogów różnego pochodzenia (np. fosolipidów, związków wapnia).²

Ocena dyfuzji tlenu pozwala wykryć wczesne zaburzenia oddychania mogące prowadzić do niewydolności całego układu u osób ze sprawną wentylacją. Pomiar dyfuzji tlenu jest trudny, stąd w praktyce klinicznej do oceny przenikania gazów przez barierę pę...