W SKRÓCIE

Depresja jest najczęstszym po nadciśnieniu tętniczym powodem zgłaszania się do lekarza pierwszego kontaktu. W warunkach podstawowej opieki zdrowotnej jej leczenie nie jest łatwe. Często wykorzystywanym w rozpoznawaniu depresji w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej narzędziem o potwierdzonej trafności i rzetelności jest Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9). Artykuł poświęcamy jego wykorzystywaniu w diagnostyce i leczeniu depresji oraz dalszej obserwacji pacjenta.

Depresja jest najczęstszym po nadciśnieniu tętniczym powodem zgłaszania się do lekarza pierwszego kontaktu. Szacuje się, że na całym świecie jest najczęstszą przyczyną niezdolności do pracy i przedwczesnych zgonów między 18 a 44 r.ż., a koło roku 2020 stanie się drugą najczęstszą przyczyną niesprawności w każdej grupie wiekowej.^1,2 Występuje dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Chociaż dotyka osób w różnym wieku, na ogół objawia się ok. 25 r.ż. Ryzyko depresji w wieku dorosłym zwiększają zaburzenia nastroju w młodości.³ W 30-40% za rozwój depresji odpowiedzialne są czynniki genetyczne.⁴ Ponieważ coraz większa część populacji przekracza 65 r.ż., coraz poważniejszym problemem systemu opieki zdrowotnej staje się depresja w wieku podeszłym, u osób najczęściej obciążonych chorobami przewlekłymi i z upośledzeniami poznawczymi. Depresja nasila te zaburzenia, co prowadzi do pogorszenia stosunków rodzinnych, niesprawności i zwiększenia ryzyka zgonu. Między 70 a 85 r.ż. częstość występowania depresji jest dwukrotnie większa niż w pozostałej populacji.⁵

Ze względu na wysoki odsetek nawrotów depresję coraz częściej uznaje się za chorobę przewlekłą, tak jak cukrzycę, nadciśnienie tętnicze czy astmę. Szacuje się, że u połowy osób wyleczonych dojdzie do nawrotu w ciągu 2 lat, a u ponad 80% wciągu 5-7 lat.^5-7 Głównym problemem jest zwiększona śmiertelność w przebiegu dużej depresji. Przeprowadzono niedawno metaanalizę 25 badań porównywujących osoby zdrowe z chorymi na depresję. W 8 z nich obserwowano ponad 100 tys. osób przez 1,3 roku do 18 lat. Względne ryzyko zgonu chorych na depresję wynosiło 1,81 w porównaniu z osobami zdrowymi (95% przedział ufności, 1,58-2,07). Niestety depresja jest wciąż zbyt rzadko rozpoznawana, a zbyt wielu chorych nie otrzymuje odpowiedniego leczenia. W USA na dużą depresję cierpi 12 mln osób, z czego tylko 46-57% jest leczonych, ale tylko 18-25% odpowiednio.⁹ US Preventive Services Task Force zaleca więc systematyczne badania przesiewowe w kierunku depresji, które umożliwią chorym skuteczne leczenie i odpowiednią profilaktykę nawrotów.¹⁰ Celem tej pracy jest omówienie zasad stosowania kwestionariusza PHQ-9 w podstawowej opiece zdrowotnej w diagnostyce i w ocenie skuteczności leczenia depresji.