W SKRÓCIE

Miażdżycowe zwężenie tętnicy szyjnej to uznany czynnik ryzyka niedokrwiennego udaru mózgu. Dostępnych jest coraz więcej metod wykrywania takich zwężeń i rewaskularyzacji naczyń. W artykule omówiono podstawy naukowe diagnostyki oraz leczenia zarówno objawowych, jak i bezobjawowych zwężeń tętnic szyjnych za pomocą chirurgicznej endarterektomii lub angioplastyki z wszczepieniem stentu. Kwerenda piśmiennictwa MEDLINE przeprowadzona za pośrednictwem systemu wyszukiwania Ovid pozwoliła zebrać oryginalne badania na ten temat opublikowane w latach 1990-2006. Bezwzględnym wskazaniem do endarterektomii tętnic szyjnych są objawowe zwężenia przekraczające 70%; ryzyko chirurgiczne tych zabiegów jest akceptowalne, podobnie jak oczekiwana długość życia po takim zabiegu. Leczenie chirurgiczne zaleca się również w przypadku objawowych zwężeń >50%, choć wówczas korzyści nie są tak oczywiste. Food and Drug Administration zaakceptowała kilka stentów naczyniowych do stosowania w wybranych przypadkach zwężenia tętnicy szyjnej. Wyniki badań klinicznych z randomizacją, porównujących endarterektomię chirurgiczną z leczeniem za pomocą stentów u chorych z objawowym i bezobjawowym zwężeniem tętnicy szyjnej wysokiego i średniego ryzyka są niejednoznaczne.

Obecność niestabilnych blaszek miażdżycowych z obfitymi naciekami zapalnymi zawierającymi monocyty, makrofagi i limfocyty T w tętnicach szyjnych wiąże się z ryzykiem niedokrwiennego udaru mózgu.¹ Choć pod względem patofizjologicznym wspomniane cechy są prawdopodobnie najbardziej istotne, zalecenia dotyczące postępowania w miażdżycy opierają się na ocenie wielkości zwężenia naczynia określanej procentowo. Tym samym klinicznym celem leczenia jest przywrócenie prawidłowego światła tętnicy. W przypadku zwężenia tętnic szyjnych lekarze często muszą dokonać wyboru między endarterektomią i angioplastyką z wszczepieniem stentu. Endarterektomia tętnic szyjnych (CEA – carotid endarterectomy) należy do najbardziej rygorystycznie badanych procedur chirurgicznych. Ponieważ najgroźniejszym powikłaniem CEA, a jednocześnie głównym miernikiem skuteczności tej metody jest udar mózgu, w ocenie tej metody bardzo wcześnie doceniono rolę dużych badań klinicznych z grupami kontrolnymi. U odpowiednio dobranych chorych, po uwzględnieniu ryzyka związanego z zabiegiem, endarterektomia jest z całą pewnością skuteczną metodą leczenia. Angioplasyka z implantacją stentu i zastosowaniem tzw. ochrony obwodowej to wciąż rozwijająca się technologia, która może stanowić alternatywę dla CEA u wielu chorych.