Ból brzucha jest jednym z najczęstszych objawów chorobowych, dlatego warto wiedzieć, kiedy można go zakwalifikować jako element IBS. Zespół jelita nadwrażliwego stanowi z powodu swojego rozpowszechnienia istotny problem kliniczny.

Wprowadzenie

Czynnościowy ból brzucha u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego stanowi wyzwanie terapeutyczne dla lekarzy rodzinnych, internistów i gastroenterologów. W leczeniu skuteczne okazują się interwencje dietetyczne oraz metody psychologiczne. Z praktycznego punktu widzenia częściej jednak korzystamy ze środków farmaceutycznych. Leki mogą mieć punkt uchwytu w ośrodkowym układzie nerwowym, przewodzie pokarmowym lub działać poprzez modulację ścieżek bólowych na obu poziomach. Dobra współpraca z chorym jest podstawowym założeniem terapii.

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS – irritable bowel syndrome, łac. colon irritabile) to choroba z grupy zaburzeń osi jelitowo-mózgowej (dawniej nazywanej zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego). Charakterystyczne są bóle brzucha oraz nieprawidłowy charakter wypróżnień. Jest to schorzenie przewlekłe o zmiennym nasileniu.

Warto przyjrzeć się tej jednostce bliżej chociażby z powodu jej rozpowszechnienia. Według statystyk to najczęstsza – ~10% całej populacji (rozpoznanie na podstawie Kryteriów Rzymskich III. Po zawężeniu kryteriów w maju 2016 r. częstość rozpoznań spadła z 10,7% do ok. 5,7% w Wielkiej Brytanii, USA i Kanadzie) – przewlekła choroba jelita cienkiego i grubego, ze szczytem zachorowania w 20-39 r.ż. i przewagą kobiet. Wielu pacjentów leczy się samodzielnie za pomocą leków dostępnych bez recepty, co generuje wysokie koszty związane z nie zawsze skuteczną terapią. Ból brzucha jest jednym z najczęściej zgłaszanych objawów przez pacjentów izby przyjęć i SOR, dlatego warto wiedzieć, kiedy możemy zakwalifikować go jako element IBS. Jego nieobecność wyklucza taką diagnozę (dyskomfort w obrębie jamie brzusznej wyłączono z aktualnych kryteriów).¹

Z drugiej strony nasilenie bólu może być tak duże, że chorzy są operowani w wyniku mylnie stawianej diagnozy. Jak wynika z wielu analiz, u pacjentów z IBS wykonuje się różne zabiegi operacyjne zdecydowanie częściej niż u pacjentów bez tego zespołu (dotyczy to m.in. appendektomii, histerektomii, cholecystektomii, laparotomii zwiadowczej).²

Rozpoznanie

Rozpoznanie IBS opiera się na zaktualizowanych w maju 2016 r. Kryteriach Rzymskich IV. Należy tu podkreślić znaczenie dokładnie zebranego wywiadu.

IBS definiujemy jako nawracający ból brzucha występujący średnio przez co najmniej 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące, który spełnia co najmniej 2 z 3 kryteriów: