W SKRÓCIE

Osteoporoza posteroidowa jest powszechnym, lecz nadal lekceważonym problemem. Niewielu lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i specjalistów zdaje sobie sprawę z powagi tego problemu. Do złamań dochodzi w krótkim czasie od rozpoczęcia leczenia, dlatego skuteczna profilaktyka wymaga prewencji pierwotnej u osób obarczonych wysokim ryzykiem złamań. Leczeniem z wyboru są bisfosfoniany, w większości przypadków wskazane są również preparaty wapnia i witaminy D. Skuteczność leczenia tych poważnych powikłań terapii glikokortykosteroidami mogą poprawić kompleksowe programy opieki zdrowotnej opracowane na podstawie wytycznych opartych na dowodach naukowych

Wprowadzenie

Wpływ glikokortykosteroidów na osteoporozę znany jest od wielu lat, ale jego znaczenie w praktyce klinicznej poznano dopiero niedawno. Tempo utraty masy kostnej po rozpoczęciu leczenia glikokortykosteroidami wraz z towarzyszącym mu wzrostem ryzyka złamań podkreśla znaczenie prewencji pierwotnej u pacjentów obarczonych wysokim ryzykiem złamań, a także potrzebę stworzenia protokołów postępowania w tych przypadkach. Prowadzi się badania nad wieloma lekami, które można by wykorzystać w prewencji i leczeniu osteoporozy wywołanej glikokortykosteroidami. Z wyników badań wiemy, że nie są one tak skuteczne jak w osteoporozie pomenopauzalnej.

Epidemiologia

Glikokortykosteroidy są powszechnie stosowane, ale świadomość występowania osteoporozy posteroidowej jest mała. W badaniu wykorzystującym dane z brytyjskiej bazy danych General Practice Research Database wykazano, że częstość stosowania doustnych glikokortykosteroidów u osób między 70-79 r.ż. wynosi 2,5%. Najczęstszym wskazaniem są choroby układu oddechowego, choroby tkanki łącznej i choroby dermatologiczne. Zaledwie 5% pacjentów leczonych glikokortykosteroidami stosowało leki chroniące przed utratą masy kostnej.¹

W wielu badaniach potwierdzono związek między glikokortykosteroidami a ryzykiem złamań.^2-5 Ryzyko złamań zarówno bliższego końca kości udowej, jak i żeber jest zwiększone nawet w czasie stosowania tak małych dawek prednizonu, jak 2,5-7,5 mg na dobę, przy czym wzrasta ono wraz z dawką dobową.⁶ Jest także związek między skumulowaną dawką glikokortykosteroidów a ryzykiem złamań, choć ta zależność nie jest uniwersalna.⁷ Ryzyko złamań gwałtownie wzrasta w ciągu pierwszych 3-6 miesięcy leczenia glikokortykosteroidami i maleje po zakończeniu terapii.^3,7

Wpływ wziewnych glikokortykosteroidów na tkankę kostną nie jest już tak pewny, ale potencjalnie może mieć duże znaczenie z uwagi na powszechność ich stosowania. Dane z badań porównawczych wskazują, że niepożądany wpływ na tkankę kostną obserwuje s...