W krajach rozwiniętych zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem jest główną przyczyną nieodwracalnej ślepoty u osób w wieku powyżej 50 r.ż.^1,2 Choroba ta występuje u ponad 8 mln Amerykanów, a przewiduje się, że do 2020 r. ogólna częstość jej występowania zwiększy się o ponad 50%.³ Niedawny postęp w badaniach klinicznych nie tylko przyczynił się do lepszego poznania genetyki i patofizjologii zwyrodnienia plamki żółtej związanych z wiekiem, lecz także umożliwił opracowanie nowych metod terapeutycznych, które mają zapobiegać występowaniu tej choroby oraz ułatwiać jej leczenie. W artykule omówiono kliniczne i histopatologiczne cechy zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem, a także jego genetykę i epidemiologię. Przedstawiono również obecne możliwości leczenia i postęp w badaniach naukowych.

Prawidłowa budowa siatkówki

Plamka żółta jest centralną, tylną częścią siatkówki (ryc. 1A). Charakteryzuje się największą gęstością fotoreceptorów w obrębie siatkówki i odpowiada za ostrość oraz dużą rozdzielczość wzroku w centralnej części pola widzenia, dzięki której możemy widzieć szczegóły, czytać i rozpoznawać twarze. Za fotoreceptorami znajduje się nabłonek barwnikowy siatkówki. Jest on częścią bariery krew–oko i pełni kilka funkcji, m.in. uczestniczy w fagocytozie fotoreceptorów, transporcie składników odżywczych oraz wydzielaniu cytokin. Za nabłonkiem barwnikowym siatkówki leży błona Brucha – półprzepuszczalna bariera oddzielająca warstwę barwnikową siatkówki od naczyniówki, która dostarcza krew do zewnętrznych warstw siatkówki (ryc. 1B).⁴

Zmiany następujące z wiekiem

Jedną ze zmian następujących z wiekiem jest ogniskowe odkładanie się bezkomórkowych, polimorficznych złogów między nabłonkiem barwnikowym siatkówki a błoną Brucha. Te ogniskowe złogi, zwane druzami, w badaniu dna oka są widoczne jako bladożółtawe zmiany, które mogą występować zarówno w obrębie plamki żółtej, jak i w obwodowych częściach siatkówki (ryc. 2A). Na podstawie badań, w których klasyfikowano nasilenie zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem, druzy dzieli się na małe (o średnicy < 63 μm), średnie (o średnicy 63-124 μm) lub duże (o średnicy > 124 μm).^5,6 W badaniu fundoskopowym średnica dużych druz jest w przybliżeniu równa kalibrowi żyły siatkówki biegnącej w kierunku tarczy nerwu wzrokowego. Ze względu na wygląd brzegów druzy dzieli się ponadto na twarde i miękkie. Twarde druzy charakteryzują się dobrze odgraniczonymi brzegami, natomiast miękkie na ogół mają słabo odgraniczone brzegi, są duże i mogą się zlewać.⁵