W SKRÓCIE

Objawy maniakalne rozwijają się często u osób z chorobami somatycznymi i stanowią poważny problem diagnostyczny oraz terapeutyczny. Ich przyczyną może być choroba psychiczna, mogą też być indukowane lub precypitowane przez chorobę somatyczną albo mogą być skutkiem przyjmowania niektórych leków bądź substancji psychoaktywnych. Występowanie objawów maniakalnych u osoby z chorobą somatyczną może prowadzić do niewłaściwego rozpoznania i utrudnić leczenie. Niezwykle ważne jest ustalenie etiologii manii, zwłaszcza odróżnienie zaburzeń pierwotnych i wtórnych. Postępowanie terapeutyczne w przypadku manii u osób z chorobą somatyczną powinno polegać na leczeniu choroby somatycznej, farmakoterapii manii (lekami przeciwpsychotycznymi, normotymicznymi i benzodiazepinami) oraz psychoterapii (jeśli jest to potrzebne). Wybór właściwych leków wymaga podstawowej wiedzy na temat ich farmakokinetyki, profilu działań niepożądanych i możliwych interakcji z innymi lekami. Większość problemów towarzyszących manii wtórnej ustępuje podczas leczenia choroby somatycznej będącej przyczyną zaburzeń psychicznych, dlatego często wystarcza psychofarmakoterapia wspierająca. Niekiedy jednak wskazane jest dłuższe leczenie psychiatryczne.

Wprowadzenie

Choroby somatyczne mogą powodować zaburzenia nastroju: podwyższenie nastroju, nadmierną ekspansywność, drażliwość, obniżenie nastroju lub istotne zmniejszenie zainteresowań czy też umiejętności czerpania przyjemności niemal ze wszystkich form aktywności. Należy wówczas koniecznie rozstrzygnąć na podstawie wywiadu, wyników badań laboratoryjnych i badania fizykalnego, czy owe zaburzenia nastroju są bezpośrednio związane z chorobą somatyczną, czy też nie są związane z inną chorobą psychiczną ani nie stanowią elementu majaczenia. Objawy zaburzeń nastroju mają znaczenie kliniczne dopiero wtedy, kiedy powodują istotny dyskomfort lub upośledzają funkcjonowanie pacjenta. Zaburzenia nastroju wywołane chorobą somatyczną czasami mają charakter zaburzeń o typie depresji, podobnych do dużej depresji, o typie manii, a czasami zaburzeń mieszanych. Manii może towarzyszyć jeden lub więcej objawów: nadmierne zaangażowanie w wykonywanie czynności sprawiających przyjemność, zwiększona aktywność nakierowana na cel lub pobudzenie psychoruchowe, nadmierna przerzutność uwagi, gonitwa myśli, zwiększona gadatliwość, zmniejszona potrzeba snu lub urojenia wielkościowe.¹ Mania wywołana przez choroby somatyczne jest często określana jako wtórna. Przyczyną manii pierwotnej jest choroba afektywna dwubiegunowa, natomiast wtórnej – czynniki farmakologiczne, metaboliczne lub neurologiczne.