Kluczowe zagadnienia artykułu

Terapia wielolekowa jest pojęciem oznaczającym stosowanie wielu różnych leków i niekoniecznie jest zjawiskiem niekorzystnym.

Niewłaściwe przepisywanie oznacza nie tylko nieprawidłowe wystawienie recepty, ale również błędne zalecenia (przepisywanie leków, dla których stosowania nie ma wskazań).

W przypadku pacjentów leczonych wieloma lekami należy dokonywać regularnego przeglądu leków.

Zmniejszenie liczby niewłaściwie stosowanych leków polepsza stosowanie się do zaleceń, zmniejsza liczbę działań niepożądanych i koszty leczenia.

Liczba stosowanych leków rośnie z wiekiem pacjenta. Ok. 57% leków przepisuje się ludziom po 60 r.ż.,¹ którzy stanowią zaledwie 19% populacji.² W 2003 r. pacjenci po sześćdziesiątce otrzymali średnio 35 recept na osobę, gdy tymczasem pacjenci poniżej 60 r.ż. 7,7 recepty.

Powodem nieprawidłowej terapii wielolekowej (polipragmazji) może być przepisywanie nadmiernej liczby leków lub ich niewłaściwy dobór.³ Zwykle o polipragmazji mówi się, jeśli pacjent przyjmuje co najmniej 4 leki, chociaż nie zostało to ściśle zdefiniowane. Terapia wielolekowa jest stosunkowo często stosowna u osób w podeszłym wieku: średnia liczba przyjmowanych przez nie leków wzrasta o 0,4 na każde 10 lat, przy czym około 20% osób po 70 r.ż. przyjmuje co najmniej 5 leków.⁴

Trzeba być świadomym różnicy między właściwie i niewłaściwie stosowaną terapią wielolekową. Wielu pacjentów powinno przyjmować kilka leków z uwagi na współistniejące choroby.

National Service Framework for Older People zaleca przeprowadzanie u starszych osób regularnego przeglądu leków, aby ograniczyć powikłania związane z terapią wielolekową.⁵ W przypadku pacjentów stosujących powyżej 4 leków przegląd należy przeprowadzać co 6 miesięcy, a u pacjentów przyjmujących mniejsze ilości leków – corocznie.

Niewłaściwe leczenie wielolekowe obciąża budżet służby zdrowia. W Anglii roczny koszt leków przepisywanych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej to 8 mld funtów, przy czym w ostatnim dziesięcioleciu odnotowano jego 60% wzrost.⁶ Na niepotrzebnie przepisywane leki przeznacza się ok. 100 mln funtów,⁶ stąd paląca potrzeba ograniczania tej liczby.

Przyczyny terapii wielolekowej

Terapię wielolekową stosuje się z kilku przyczyn (tab. 1). Pacjenci w starszym wieku często cierpią na wiele schorzeń, przy czym każde z nich wymaga innej terapii ze stale powiększającej się listy metod. Ta grupa chorych uprzednio była rzadko uwzględniana w badaniach nad nowo wprowadzanymi lekami, ostatnio jednak rośnie liczba doniesień na temat stosowania w tej populacji niektórych nowszych leków.^7-10