W SKRÓCIE
Przyczyną osteoporozy i kilku innych chorób kości są zaburzenia równowagi między fazami jej przebudowy – resorpcją i kościotworzeniem. Dostępne metody leczenia niektórych z tych chorób polegają na normalizacji aktywności komórek kościogubnych lub kościotwórczych. Wyjątkowe możliwości terapeutyczne niesie niedawne odkrycie, że podstawową rolę w patogenezie takich chorób kości jak osteoporoza pełnią ligand receptora aktywującego jądrowy czynnik NF-κB (RANKL) – wewnątrzpochodny czynnik aktywujący osteoklastogenezę i osteoklasty, oraz osteoprotegeryna – czynnik blokujący RANKL. Osteoprotegeryna u zwierząt laboratoryjnych, ale i u ludzi, istotnie hamuje aktywność komórek kościogubnych i zwiększa wytrzymałość kości, co potwierdza, że blokada RANKL jest obiecującym kierunkiem badań. Ze wstępnych badań z udziałem ludzi wynika, że wysoce swoiste ludzkie przeciwciało przeciwko RANKL (denosumab) zmniejsza obrót kostny i zwiększa gęstość kości. Lek cechuje bardzo szybki początek i długo utrzymujące się skutki działania, do kilku miesięcy po podaniu pojedynczej dawki, jest przy tym dobrze tolerowany. Wyniki tych badań stanowią punkt wyjścia dla dalszych prac nad skutecznością denosumabu w chorobach charakteryzujących się zwiększoną aktywnością osteoklastów.

Dobrze znana jest funkcja podporowa szkieletu i metaboliczna rola kości. Szkielet jest ramą, do której przymocowane są mięśnie, co umożliwia organizmowi aktywność i poruszanie się. Kościec tworzy też rusztowanie i chroni najważniejsze narządy wewnętrzne. Udział kośćca w metabolizmie dotyczy głównie gospodarki i równowagi wapniowej. W przypadku niedoboru w diecie, wapń uwalniany jest z kości.

Te funkcjonalne zależności opierają się na złożonej, uporządkowanej współpracy wyspecjalizowanych komórek o odmiennych czynnościach.¹ Wywodzące się z komórek układu krwiotwórczego osteoklasty stanowią jedyną subpopulację makrofagów tkankowych zdolną do resorpcji kości. Osteoblasty to ukierunkowane fibroblasty charakteryzujące się zdolnością wytwarzania kolagenu, które pozostają pod wpływem swoistych czynników regulujących wzrost kości. Osteocyty to prawdopodobnie osteoblasty uwięzione w zmineralizowanej macierzy kostnej, jednak nadal współtworzące z pozostałymi osteocytami i komórkami zlokalizowanymi na powierzchni kości zintegrowaną sieć komórek. Przekształca ona dane o obciążeniu mechanicznym, naprężeniach i odkształceniach w sygnały, które ukierunkowują w czasie i w przestrzeni proces wytwarzania kości przez osteoblasty. Z osteoblastami powiązane są komórki osteogenne i komórki zrębu. Dbają one o powierzchnię kości, oczyszczają m.in. jamki resorpcyjne po osteoklastach, przygotowując je do wypełnienia nową tkanką kostną.