W SKRÓCIE

Rak stercza jest na całym świecie główną przyczyną powikłań i zgonów. Mimo wieloletnich badań i wysiłków wciąż nie ustalono, jak najlepiej go wykrywać i rozpoznawać, jak najbardziej miarodajnie oceniać stopień zaawansowania i jakie stosować leczenie, żeby minimalizować powikłania. Celem artykułu jest przekrojowe omówienie zgodnych z zasadami dobrej praktyki badań przesiewowych, diagnostyki i leczenia chirurgicznego choroby ograniczonej do narządu. Przyjrzymy się pokrótce trendom w badaniach epidemiologicznych i przesiewowych, czynnikom ryzyka, m.in. genetycznym i związanym z dietą, oraz nowym metodom oceny na postawie stężenia swoistego antygenu sterczowego. Omówimy metody diagnostyczne, m.in. techniki i wskazania do biopsji, oraz charakterystyczne dla choroby cechy histopatologiczne. Na podstawie wnikliwej analizy tradycyjnych metod chirurgicznego leczenia raka stercza wymieniamy wady i zalety radykalnej prostatektomii zasłonowej i kroczowej. Omawiamy też powikłania operacji, czynniki rokownicze i kilka dostępnych modeli przewidywania zagrożeń. Naszym celem jest w miarę pełne przedstawienie zasad nowoczesnej diagnostyki i chirurgicznego leczenia raka gruczołu krokowego.

Rak gruczołu krokowego jest na całym świecie jedną z głównych przyczyn powikłań i zgonów. Nadal mimo wieloletnich badań nie ustalono spraw tak istotnych jak sposób optymalnego wykrywania, rozpoznawania, oceny i leczenia zapewniającego jak najmniej powikłań. Pokrótce omawiamy najbardziej zgodne z zasadami dobrej praktyki metody przesiewowego wykrywania, rozpoznawania i chirurgicznego leczenia raka stercza ograniczonego do narządu.

Epidemiologia

Częstość występowania i śmiertelność

Gruczolakorak stercza jest wśród Amerykanów płci męskiej najczęstszym zlokalizowanym poza skórą nowotworem złośliwym (przewidywano, że w 2005 r. rozpoznanych zostanie 232 090 nowych przypadków) i drugą co do częstości przyczyną zgonów z powodu nowotworu złośliwego (wg przewidywań w 2005 r. odpowiadać będzie za 30 350 zgonów).¹ Jest to nie tylko problem amerykański, według danych WHO w 2002 r. na świecie rozpoznano 679 023 nowe przypadki raka stercza, a nowotwór ten odpowiadał za 221 002 zgony.² W ciągu ostatnich dwudziestu lat znacznie zwiększyła się częstość występowania raka stercza, po części dlatego, że rozpowszechniły się badania przesiewowe polegające na oznaczaniu swoistego antygenu sterczowego (PSA). W latach 1985-89 częstość wykonywania tego badania zwiększała się rocznie o około 6%. W miarę upowszechniania się oznaczenia PSA częstość występowania raka stercza zwiększała się w latach 1989-92 o około 18% rocznie, a w latach 1992-95 o 14% rocznie. Dziś utrzymuje się na stałym poziomie.³