W skrócie

Z nadciśnieniem tętniczym często współistnieją zaburzenia metaboliczne, takie jak otyłość, dyslipidemia i hiperglikemia. Wspólnie definiowane są jako zespół metaboliczny i w sposób istotny zwiększają ryzyko sercowo-naczyniowe. Artykuł poświęcamy podsumowaniu dzisiejszej wiedzy o występowaniu i charakterystyce zespołu metabolicznego w hiperaldosteronizmie pierwotnym i omówieniu potencjalnych patofizjologicznych zależności między aldosteronem a poszczególnymi składowymi zespołu innymi niż nadciśnienie tętnicze. Nieprawidłowy metabolizm glukozy wskutek insulinooporności wydaje się głównym czynnikiem prowadzącym do zaburzeń metabolicznych w przebiegu hiperaldosteronizmu pierwotnego. Dane doświadczalne wskazują na bezpośredni wpływ aldosteronu na czynność receptorów insulinowych. Potencjalna proadipogenna rola aldosteronu i jego negatywny wpływ na insulinowrażliwość za sprawą aktywacji wytwarzania cytokin jest wciąż przedmiotem badań. Większy odsetek powikłań sercowo-naczyniowych notowanych u chorych z hiperaldosteronizmem pierwotnym może mieć po części związek z częstszym występowaniem zespołu metabolicznego w tej populacji.

Wprowadzenie

U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym często obserwuje się zaburzenia metaboliczne, takie jak otyłość, dyslipidemia i hiperglikemia,¹ a ich współwystępowanie związane jest ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym.² Używano różnych terminów na określenie konstelacji tych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego u jednego pacjenta, np. zespół X, zespół insulinoporności, zespół metaboliczny.^3,4 Początkowo definicje opierały się na przekonaniu, że patofizjologiczne podłoże tego zaburzenia stanowi hiperinsulinemia i insulinooporność. Niedawno uznano jednak, że zespół metaboliczny nie może być traktowany jako jednorodna jednostka chorobowa, bo składające się na niego zaburzenia nie mają wspólnej patogenezy.^5,6 Zespół metaboliczny występuje pod różnymi postaciami, od nakładających się niepowiązanych ze sobą czynników ryzyka po ich konstelacje o prawdopodobnym powiązaniu metabolicznym.⁷ Definicję zespołu metabolicznego na potrzeby kliniczne zaproponował National Cholesterol Education Program-Adult Treatment Panel III (NCEP-ATP III);⁸  zakłada ona współwystępowanie trzech cechy spośród kryteriów, do których należą: obwód talii ponad 88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn, stężenie glukozy w surowicy na czczo co najmniej 110 mg/dl (6,1 mmol/l), triglicerydów w surowicy na czczo co najmniej 150 mg/dl (1,69 mmol/l), lipoprotein o dużej gęstości (HDL) <40 mg/dl (1,03 mmol/l) u mężczyzn i <50 mg/dl (1,29 mmol/l) u kobiet; ciśnienie tętnicze 130/85 mmHg. Inne towarzystwa także formułowały kryteria diagnostyczne zespołu metabolicznego, rzadziej jednak znajdują one zastosowanie w codziennej praktyce.⁷