W SKRÓCIE

Wszyscy zastanawiamy się czasem nad naszą edukacją i czujemy, że w jakiś sposób ze studentów medycyny staliśmy się doświadczonymi lekarzami opiekującymi się chorymi. Przez lata zdobywaliśmy wiedzę i umiejętności niezbędne w tym zawodzie, a integralną częścią nauki było naśladowanie wzorców oraz rozwój metodą prób i błędów. Wielu z nas wciąż pracuje nad sobą i stara się poszerzać profesjonalne umiejętności zawodowe, ale podstawą jest wiedza zdobyta na uczelni i podczas stażu. W ciągu ostatnich kilku lat istotnie zmieniły się warunki szkolenia podyplomowego, zasadne będzie więc pytanie, czy wciąż uczymy naszych studentów i rezydentów zachowań i postaw, których sami poszukiwalibyśmy, korzystając z opieki medycznej.

Wpajając studentom system podstawowych zasad musimy uwzględniać realia, w jakich będą pracować i odpoczywać.^1-4 Proces nauczania nie może zachodzić tylko na wykładach, ćwiczeniach, zajęciach w laboratorium i na oddziałach, składają się nań również rozmowy na korytarzu, dowcipy opowiadane w bufecie czy opowieści o niewiarygodnych przypadkach snute w drodze na parking. Szeroko pojęte nauczanie zakłada trzy zasadnicze obszary oddziaływań: określenie celów i oczekiwań, zapewnienie doświadczenia praktycznego oraz ocenę kompetencji (tab. 1).^5,6 Poszczególne opracowania naukowe poświęcone kształceniu zawodowemu skupiają się zwykle na jednym z tych aspektów,⁷ spójny program nauczania wymaga natomiast uwzględnienia wszystkich trzech.

Określenie celów i oczekiwań

Kiedy sięgamy pamięcią wstecz do trzeciego roku studiów i wspominamy swój pierwszy dzień na oddziale, prawdopodobnie wciąż czujemy tamten niepokój i niepewność. Każdy nowy blok kliniczny wymagał dostosowania się do nowych reguł, nowych norm dotyczących zachowań i nowego personelu, z którym przyszło nam pracować. Kiedy student medycyny może ujawnić pacjentowi wyniki badania? Jak ma się zachować, jeśli dostrzeże nieistotną klinicznie pomyłkę? Czy rezydent może odejść od chorego w stanie krytycznym, bo oczekują go kolejni planowi pacjenci?

Większość tych niepisanych reguł poznajemy niestety dopiero wtedy, kiedy którąś niechcący pogwałcimy. Dlatego tak sensowne wydaje się określenie celów i oczekiwań; przy odpowiedniej motywacji jest to działanie wystarczające. Dzięki takim inicjatyw...

Zapewnianie doświadczenia praktycznego

Do końca lat 70. ub. wieku w ramach studiów medycznych nie nauczano formalnie etyki zawodowej, zasad profesjonalnego działania ani humanitaryzmu.13 Od tego czasu opracowano innowacyjne programy obowiązkowych ćwiczeń poświęconych kwestiom profesjon...