W SKRÓCIE

Biologiczne i psychospołeczne reakcje na zdrowie i chorobę są zależne od płci. Szczególną uwagę zwracają zagadnienia związane ze zdrowiem psychicznym kobiet. Autorzy przeglądu omawiają psychobiologiczne działanie żeńskich hormonów płciowych i zaburzenia psychiczne, które mogą wystąpić w związku z cyklem reprodukcyjnym.

Zależności między funkcją rozrodczą a zdrowiem psychicznym kobiet

Estradiol jest hormonem płciowym, który wpływa na mózg od okresu rozwojowego aż do starości.¹ Moduluje on aktywność neuroprzekaźników, w tym noradrenaliny, serotoniny i acetylocholiny. Wywiera bezpośredni wpływ na ekspresję genów określonych neuronów ośrodkowego układu nerwowego oraz odpowiada za strukturalne i funkcjonalne różnice dotyczące płci oraz za tworzenie i niszczenie połączeń synaptycznych, wchodząc zaś w interakcje z neurotrofinami wpływa na wzrost komórek neuronalnych.¹ Ponadto stwierdzono, że zwiększona liczba receptorów estrogenowych występuje w obszarze limbicznym mózgu, a estrogen pomaga w utrzymaniu struktury i funkcji hipokampa.² W badaniach na zwierzętach wykazano, że zmiany stężenia estrogenu modulują zakres pamięci świeżej i przyspieszają proces wyuczonej bezradności w reakcji na stres. Na tej podstawie można przypuszczać, że u kobiet zaburzenia w zapamiętywaniu oraz rozwój wyuczonej bezradności mogą zależeć od stężenia estrogenu.³

Cykl reprodukcyjny kobiety, od pierwszej miesiączki, przez okres rozrodczy aż do menopauzy, charakteryzuje się znacznymi wahaniami poziomu hormonów i zwiększoną częstością depresji i innych zaburzeń psychicznych. Zmiany hormonalne w okresie dojrzewania mogą prowadzić do nadmiernej aktywności układu limbicznego, co powoduje wzrost wrażliwości na stresogenne bodźce społeczne.⁴ Choć próby poszukiwania zależności między zmianami stężenia hormonów a zaburzeniami nastroju zakończyły się niepowodzeniem, nadal uważa się, że teoria ta jest prawdziwa.⁵ Niektóre kobiety są szczególnie podatne na wahania stężenia hormonów.

Estrogeny działają przeciwdepresyjne i można je stosować jako leki podstawowe lub uzupełniające w leczeniu zaburzeń nastroju w okresie okołomenopauzalnym. Ich wpływ na nastrój i funkcje poznawcze6 może mieć związek ze zwiększeniem syntezy serotoni...

Terapia niefarmakologiczna stosowana w przedmiesiączkowych zaburzeniach dysforycznych, w tym deprywacja snu i leczenie światłem, wpływa zarówno na cykl menstruacyjny, rytm okołodobowy, jak i nastrój.9 W trakcie cyklu menstruacyjnego estrogen może ...

Funkcje tarczycy są związane z układem rozrodczym. Obecność przeciwciał przeciwtarczycowych zwiększa ryzyko depresji okołoporodowej, która może nie ustąpić nawet po podaniu tyroksyny.11 Zaburzenia funkcji tarczycy predysponują do nagłych okresowyc...