W SKRÓCIE

Niedobór witaminy D u dorosłych osiąga rozmiary pandemii. Jest przyczyną osteopenii, wywołuje i nasila osteoporozę, powoduje bolesną chorobę kości – osteomalację, nasila osłabienie mięśni, zwiększając ryzyko upadków i złamań. Racjonalne przebywanie na słońcu oraz odpowiednia suplementacja mogą zapobiegać niedoborom.

Jedynym sposobem na ocenę stężenia witaminy D w organizmie jest monitorowanie 25-hydroksywitaminy D w osoczu. Ostatnie zalecenia sugerują, aby w przypadku niedostatecznej ekspozycji na światło słoneczne dorośli przyjmowali 1000 j.m./24 h witaminy D₃. Idealne stężenie 25-hydroksywitaminy D wynosi 30-60 ng/ml. Przy stężeniu >150 ng/ml występują objawy zatrucia. Trzy ostatnie badania sugerujące, że suplementacja witaminy D i wapnia nie zmniejsza ryzyka złamania, należy oceniać w szerszym kontekście, w świetle obszernej literatury potwierdzającej, że zwiększona podaż witaminy D i wapnia jest skuteczną metodą zmniejszania ryzyka złamań kręgów i innych kości.

Wprowadzenie

Witamina D, zwana witaminą światła słonecznego, kojarzona zwykle z profilaktyką krzywicy u dzieci, ma kluczowe znaczenie dla utrzymania właściwego stężenia wapnia oraz prawidłowego metabolizmu kości w ciągu całego życia. Jej niedobór uznaje się obecnie za problem o zasięgu ogólnoświatowym, dotyczący ponad miliarda ludzi.¹ U dorosłych niedobór witaminy D istotnie wpływa na funkcjonowanie układu mięśniowo-szkieletowego: nie tylko wyzwala i nasila osteopenię i osteoporozę, ale wywołuje też zaburzenia mineralizacji, których skutkiem jest osteomalacja, prowadzi również do osłabienia mięśni, co zwiększa ryzyko upadków, a w konsekwencji ryzyko złamań. Trzy przeprowadzone ostatnio badania wykazały, że suplementacja wapnia i witaminy D przynosi niewielką korzyść jeśli chodzi o profilaktykę złamań. Celem niniejszego artykułu jest wielokierunkowe spojrzenie na znaczenie wapnia i witaminy D dla prawidłowego funkcjonowania układu kostnego dorosłych.

Źródła i metabolizm witaminy D

Większość witaminy D w organizmie powstaje w wyniku syntezy w skórze pod wpływem słońca. Promieniowanie ultrafioletowe typu B (290-315 nm), absorbowane przez skórę, powoduje przemianę 7-dehydrocholesterolu w prowitaminę D₃, ta z kolei w wyniku zależnej od temperatury reakcji ulega szybkiej przemianie w witaminę D₃ (ryc. 1). Następnie witamina D₃ przedostaje się ze skóry do łożyska naczyń włosowatych, gdzie wiąże się z białkiem wiążącym (DBT – D-binding protein).^1,2

Do wzbogacania żywności i produkcji suplementów stosuje się dwie formy tej witaminy: witaminę D2 uzyskiwaną w wyniku naświetlania ergosterolu pochodzącego z drożdży i witaminę D3 otrzymywaną w wyniku naświetlania 7-dehydrocholesterolu uzyskiwanego...