W SKRÓCIE

W krajach zachodnich wskaźniki chorobowości i zachorowalności na astmę są bardzo wysokie. Obawy budzi wzrost częstości jej występowania, również w krajach rozwijających się, gdzie wpływ astmy na gospodarkę i życie ludzkie jest prawdopodobnie jeszcze większy. W walce z epidemią astmy pilnie poszukuje się więc skutecznych strategii profilaktyki pierwotnej, które muszą jednak być oparte na rzetelnej wiedzy o czynnikach odpowiedzialnych za jej rozwój. Poniżej przegląd aktualnych trendów i czynników wywołujących astmę, w którym postaramy się przedstawić jej złożoną naturę i takie stany towarzyszące jak atopia.

Najnowsze trendy

Rozpoznawanie astmy

Zgodnie z danymi Centres for Disease Control and Prevention częstość występowania astmy u dzieci amerykańskich wzrosła z 3,6% w 1980 r. do 5,8% w 2003 r. W USA astma jest trzecią z głównych przyczyn hospitalizacji pacjentów do 18 r.ż., zaraz po zapaleniach płuc i urazach.¹ Od połowy XX w. również w innych krajach obserwuje się podobny, a nawet szybszy wzrost wskaźników zachorowań (ryc. 1A). W Australii np. w 1964 r. 19% rodziców zgłaszało astmę lub świsty u dzieci do 7 r.ż., a do 1990 r. odsetek ten wzrósł do 46%.⁵² W wielu krajach Europy i Azji do lat 90. ub. w. niedostępne były dane o zmianach częstości występowania astmy (ryc. 1A), a późniejsze informacje są sprzeczne. W niektórych populacjach stale wzrasta częstość rozpoznawania astmy, w innych wydaje się nie zmieniać albo nawet nieco zmniejszać (ryc. 1A). Ani w trendach częstości zachorowań u dzieci i u dorosłych, ani pod względem ciężkości astmy nie ma widocznych różnic między państwami wysoko rozwiniętymi a rozwijającymi się, chociaż danych z krajów rozwijających się jest niewiele.

Objawy astmy

Trendy częstości zgłaszania objawów wskazujących na astmę są mniej wyraźne niż trendy częstości jej rozpoznawania (ryc. 1B). Do lat 90. obserwowano narastanie częstości występowania objawów astmy w większości krajów, później jednak trend ten stał się mniej wyraźny. Różnice między poszczególnymi państwami mogą wynikać po części z różnic w definiowaniu świstów, duszności i napadu astmy. Z niedawnego międzynarodowego badania III fazy Asthma and Allergies in Child-hood (ISAAC) wynika, że w połowie lat 90. częstość występowania świstów wzrastała w większości ośrodków, gdzie wcześniej była niska, a malała lub pozostawała bez zmian w większości ośrodków, gdzie wcześniej rejestrowano wysokie wskaźniki.⁵³

Ocena astmy w badaniach epidemiologicznych

Nie ma pojedynczego badania pozwalającego na pewne rozpoznanie astmy. Diagnostyka opiera się na badaniu podmiotowym i przedmiotowym, ocenie odwracalności obturacji oskrzeli i wykluczeniu stanów, które mogą przypominać astmę. W badaniach epidemiolo...