Zmiana modelu komunikowania się z pacjentem stanowi jedną z najważniejszych przemian, z jaką mamy do czynienia we współczesnej medycynie. Konieczność odrzucenia modelu paternalistycznego wynika w równej mierze z uwarunkowań prawnych i społecznych, jak i zmiany kształtu medycyny. W przeszłości działania medyczne podejmowane były najczęściej w stanach oczywistego zagrożenia życia i zdrowia, lekarz miał więc poczucie, że dobro pacjenta wymaga poddania się w takiej sytuacji decyzji lekarza. Dziś znacznie częściej postępowanie lekarskie polega na interwencjach zmniejszających ryzyko w dłuższej perspektywie. Nie odbywa się to jednak bez dodatkowych zagrożeń, co sprawia że decyzje takie są coraz trudniejsze. Lekarz może starać się zrozumieć system wartości pacjenta i pomóc mu w jego decyzji, ale nie może wziąć często na swoje ramiona całkowitego brzemienia jej skutków. Nie możemy na przykład podjąć za 90-letniego pacjenta decyzji o operacji wymiany zastawki aortalnej, w sytuacji kiedy ryzyko zabiegu jest duże, a oczekiwany okres przeżycia nawet po udanym zabiegu względnie krótki. Na istniejące trudności nakłada się dodatkowy problem, z jakim mamy do czynienia przekładając informacje pochodzące z badań spełniających kryteria evidence based medicine na perspektywę indywidualnego pacjenta. Kiedyś doświadczony lekarz mógł powiedzieć: „wyleczyłem w taki sposób już jednego podobnego pacjenta, więc spróbuję leczenie to zastosować u pana”. Z punktu EBM to nieporozumienie, ale pacjent mógł to łatwo zrozumieć. Jak jednak pacjent ma odnieść się do wypowiedzi: „zastosujemy u pana leczenie, które u 100 podobnych do pana chorych zapobiegło 10 zawałom, ale spowodowało 4 udary mózgu”? Przełożenie wiedzy o względnym i bezwzględnym ryzyku na język zrozumiały dla przeciętnie wykształconego pacjenta jest sprawą trudną, ale artykuł zawiera wiele praktycznych pomysłów, jak ten proces ułatwić. Znany lekarz amerykański Richard Cabot, ojciec idei konferencji kliniczno-anatomopatologicznych, napisał już w 1938 r.: „Kiedy lekarz edukuje swoich pacjentów, schodzi z piedestału wyłączności bycia ekspertem, na którym postawiła go tradycja. Pacjenci przejmą część tej wiedzy i zastosują ją dla własnej korzyści. O takim skutku marzą wszyscy, którzy troszczą się o ludzkie zdrowie”.
prof. dr hab. med. Tomasz Pasierski, Oddział Kardiologii i Chorób Naczyń, Międzyleski Szpital Specjalistyczny, Warszawa