W SKRÓCIE

Chorzy z dyspepsją czynnościową i zespołem jelita drażliwego zgłaszają się równie często do lekarza rodzinnego, jak i do gastroenterologa. Są to wprawdzie dwie osobne choroby, ale ich objawy często współwystępują w tzw. zespole nakładania. Choć dość częste, wciąż nie do końca wyjaśniona jest ich patogeneza. Najczęściej wymieniane są takie czynniki patogenetyczne jak zaburzenia opróżniania i motoryki żołądka, nadwrażliwość na działanie kwasu solnego i rozciąganie oraz zakażenie Helicobacter pylori. Po wykluczeniu innych przyczyn i objawów alarmowych w dyspepsji czynnościowej, zespole jelita drażliwego i zespole nakładania się obu tych chorób stosuje się w zasadzie empiryczne leczenie objawowe, uwzględniając patofizjologię przeważających dolegliwości. Można mieć nadzieję, że w miarę poszerzania się wiedzy o obu chorobach opracowane zostaną skuteczniejsze i lepiej ukierunkowane sposoby leczenia.

Dyspepsja czynnościowa to częste heterogenne zaburzenie, znacznie zaburzające życie chorych i obciążające budżet ochrony zdrowia.^1,2 Badania nad nią utrudnia jednak brak jednolitej klasyfikacji, wiarygodnych ustaleń dotyczących patofizjologii i szeroko akceptowanych metod leczenia, a także nakładanie się jej objawów na takie choroby somatyczne jak fibromialgia i zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, takie jak zespół jelita drażliwego. Od 2000 r. w badaniach stosuje się wprawdzie bardziej restrykcyjne kryteria rzymskie II,³ lepiej odróżniające dyspepsję od innych zaburzeń czynnościowych, w wielu przypadkach jednak widoczne jest nakładanie się jej objawów na objawy zespołu jelita drażliwego. Mimo uściślania i uaktualniania kryteriów w dalszym ciągu w wielu populacjach widoczny jest wyraźny związek między zespołem jelita drażliwego i dyspepsją czynnościową, co może wskazywać na podobne w obu chorobach patomechanizmy. Zespół nakładania charakteryzują różnie wyrażone objawy obu tych chorób. W artykule skupiamy się na dyspepsji czynnościowej i jej nakładaniu się na objawy zespołu jelita drażliwego, ze szczególnym naciskiem na nazewnictwo i definicje, diagnostykę różnicową, epidemiologię, patogenezę i obraz kliniczny oraz sposoby postępowania.

Nazewnictwo i definicje

System klasyfikacji i nazewnictwo wciąż są niejednolite. Choć niektóre państwa, w tym Wielka Brytania, używają nazwy „dyspepsja czynnościowa” na określenie większości zaburzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego,4 to autorzy wielu najnowszych ran...

Diagnostyka różnicowa

Większość (~60%) przypadków nieokreślonej dyspepsji ma charakter czynnościowy. Rozpoznanie to można jednak postawić dopiero po wykluczeniu innych przyczyn. U 15% pacjentów z objawami dyspeptycznymi stwierdza się wrzody trawienne i chorobę reflukso...