W SKRÓCIE

Terapię wielolekową uznaje się i stosuje rutynowo w wielu dziedzinach medycyny, także w leczeniu bólu neuropatycznego. Ponieważ ból neuropatyczny jest zjawiskiem wciąż nie do końca wyjaśnionym, w miarę poszerzania wiedzy i doświadczeń ewoluują standardy jego leczenia. Omawiamy metody kojarzenia leków uzasadnione ich farmakokinetyką i patomechanizmem bólu neuropatycznego. Celem kojarzenia leków jest zwiększenie skuteczności przy jak najmniejszych działaniach niepożądanych. Podstawą terapii wielolekowej jest kliniczna ocena bólu i monitorowanie skuteczności leków oraz ich działań niepożądanych, a także okresowe stosowanie monoterapii.

Terapia skojarzona jest uznaną i standardową w praktyce klinicznej metodą leczenia wielu chorób przewlekłych, m.in. nadciśnienia tętniczego, HIV, nowotworów i bólu neuropatycznego. Politerapię uzasadnia złożoność patomechanizmów tych chorób. Dostrzeżenie tej złożoności uzasadnia stosowanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego tak różnych leków jak diuretyki i beta-adrenolityki. Za kojarzeniem leków w terapii bólu neuropatycznego przemawiają poznane dzięki postępom neurobiologii mechanizmy odpowiedzialne za utrwalanie bólu.

W leczeniu bólu neuropatycznego powszechnie stosuje się dziś terapię wielolekową, choć zaczęło się od pojedynczych pozytywnych doświadczeń. Takie postępowanie bazuje zresztą nadal raczej na znajomości farmakokinetyki i mechanizmów działania leków przeciwbólowych niż na wynikach badań klinicznych. Ze względu na niedostatek dowodów naukowych podstawą tworzenia wytycznych są opinie specjalistów i obserwacje z codziennej praktyki klinicznej. Wytyczne w zasadzie nie określają szczegółów terapii skojarzonej. Wobec braku jednoznacznie uznawanych standardów ze sceptycyzmem należy podchodzić do niektórych opinii, zwłaszcza prezentowanych na forach sponsorowanych przez firmy farmaceutyczne.

Termin „polipragmazja” w klinice oznacza sytuacje, kiedy stosuje się leki o różnych mechanizmach działania. Wielu naukowców, lekarzy i pacjentów uważa, że termin ten ma zabarwienie pejoratywne i kojarzy się z postępowaniem niewłaściwym. Polipragmazja kojarzy się z przypadkowością, tymczasem naszym celem jest zwrócenie uwagi na racjonalne uzasadnienie kojarzenia leków w leczeniu bólu neuropatycznego i objawów współistniejących, dalekie od przypadkowego ich przepisywania. Rozumiejąc zastrzeżenia wobec terminu „polipragmazja”, dla jasności przekazu będziemy mówić dalej o terapii wielolekowej.

W artykule omówimy definicję terapii wielolekowej i proponowane zasady leczenia bólu neuropatycznego, które przynajmniej teoretycznie powinny sprzyjać zwiększeniu skuteczności przy minimalizacji działań niepożądanych. Dopóki nie ma danych z badań ...