W SKRÓCIE

Alergia na jajo kurze należy do częstych alergii pokarmowych u dzieci. U niemowląt najczęściej objawia się atopowym zapaleniem skóry. Pierwsza ekspozycja na ten alergen wywołuje zwykle pokrzywkę, obrzęk naczyniowy lub anafilaksję. Mniej znany jest wpływ alergii na jajo na funkcjonowanie układu pokarmowego. Złotym standardem rozpoznawania alergii na jajo jest podwójnie ślepa, kontrolowana placebo próba prowokacyjna. Określono również miano swoistych IgE dla alergenów jaja w surowicy oraz średnicę bąbla pokrzywkowego, które prognozują dodatni wynik próby prowokacyjnej, co znacząco ogranicza potrzebę przeprowadzania prób z pokarmem. Trafność prognozowania dodatniej próby prowokacyjnej mogą poprawić atopowe testy płatkowe w połączeniu z testami wykrywającymi swoiste IgE. Podstawą leczenie alergii na jaja jest dieta eliminacyjna u dziecka lub u matki, jeśli dziecko jest karmione piersią. U około 2/3 dzieci alergia ustępuje przed ukończeniem 7 r.ż.

Alergia na jaja jest jedną z najczęstszych alergii pokarmowych u dzieci. Szacuje się, że występuje z częstością 1,6-3,2%, w zależności od kryterium oceny i definicji.^1,2,3 Jaja kurze są częstym składnikiem pokarmowym w wielu kulturach, a zawarte w nich białka występują w wielu produktach żywnościowych przygotowywanych w domu i kupowanych w sklepach, co zwiększa ryzyko nieświadomej ekspozycji na alergen. Proteiny jaj stanowią również składnik szczepionek ochronnych.^4-7 Postęp w produkcji testów in vitro i in vivo stosowanych w diagnostyce alergii na jaja znacznie ułatwił rozpoznawanie.⁸ W pracy przedstawiono obraz kliniczny, zasady diagnostyki, leczenie, naturalny przebieg oraz profilaktykę alergii na jaja.

Alergeny jaj

Alergeny pochodzące z jaj mogą wywołać reakcję natychmiastową IgE-zależną lub reakcję opóźnioną typu komórkowego.⁹ W skład białka jaja wchodzą frakcje albumin, zawierające bardziej alergizujące proteiny niż żółtko. W ostatnim dziesięcioleciu scharakteryzowano pięć głównych alergenów jaja (Gal d 1-5; tab. 1).^10,11 W białku występują: owomukoid (Gal d 1),^11-13 owoalbumina (Gal d 2),^14-16 owotransferyna (Gal d 3), lizozym (Gal d 4) i owomucyna. Owoalbumina stanowi największą część białka jaja (65-68%)¹⁷ i pierwotnie uważano ją za główny alergen. Późniejsze badania wykazały jednak, że dominującym alergenem jest owomukoid, należący do grupy glikoprotein.¹⁴ Owotransferyna (zwana również konalbuminą) jest niehemowym, wiążącym żelazo białkiem ostrej fazy, obecnym w plazmie krwi kurczaków i białku jaj.¹⁸ Podstawowym alergenem żółtka jest albumina surowicy kurzej (zwana również α-liwetyną Gal d 5). Uważa się, że bierze ona udział w patogenezie zespołu „bird-egg” (zespół objawów alergii pokarmowej i wziewnej powstały w wyniku reakcji krzyżowych między alergenami zawartymi w żółtku jaj i alergenami wziewnymi pochodzącymi od ptaków – przyp. red).^19,20 Rola innych alergenów żółtka, takich jak apowitelleniny I i IV, jest nieznana. Lecytyny zawarte w jajach, powszechnie wykorzystywane w przemyśle spożywczym jako emulgatory, wykazują pewne właściwości uczulające.²¹ Nie wiadomo jednak, czy ich ilość w przetworzonej żywności jest wystarczająca do wywołania objawów niepożądanych.