W SKRÓCIE

Według najnowszych badań epidemiologicznych norowirusy są jednym z najczęstszych czynników etiologicznych ostrych niebakteryjnych zapaleń żołądkowo-jelitowych. Stosując techniki RT-PCR (odwrotna transkrypcja z reakcją łańcuchową polimerazy) i sekwencjonowania nukleotydów zidentyfikowano, nazwano, a następnie podzielono na poszczególne genogrupy i klastery setki szczepów norowirusów. Metody te służą do wykrywania szczepów chorobotwórczych w ognisku pierwotnym i na dalszych etapach szerzenia się zakażenia. Badania molekularne w połączeniu z klasycznymi badaniami epidemiologicznymi są także wykorzystywane do identyfikowania zakażeń norowirusowych w szpitalach, domach opieki, ośrodkach zbiorowego żywienia, szkołach, świetlicach i ośrodkach wypoczynkowych. Epidemie w takich miejscach są trudne do opanowania ze względu na łatwość transmisji wirusów przez żywność, wodę, bezpośredni kontakt z zakażoną osobą czy skażonymi powierzchniami. Niemal wszyscy chorzy z zapaleniem żołądka o etiologii norowirusowej wracają do zdrowia, choć wśród pacjentów szpitali i pensjonariuszy domów opieki częste są ciężkie powikłania, ze śmiertelnymi włącznie. Oceniając pacjenta należy na podstawie objawów i danych epidemiologicznych wykluczyć zakażenia o etiologii innej niż norowirusowa. Pierwsze oznaki wskazujące na lokalną epidemię nakazują natychmiastowe wdrożenie i rygorystyczne przestrzeganie zasad dezynfekcji i wytycznych ograniczających rozprzestrzenianie się zakażenia.

Odróżnienia łagodnego samoograniczającego zapalenia żołądkowo-jelitowego, odmiennego klinicznie od cięższych zakażeń bakteryjnych i znacznie dłużej trwających infestacji pierwotniakowych, dokonano po raz pierwszy ponad pół wieku temu.¹ W tabeli 1. przedstawiono chronologicznie wydarzenia dzielące pojawienie się niesprecyzowanych domysłów na temat możliwości zakażeń wirusowych od konkretnego rozpoznania jednostki chorobowej, jaką jest zapalenie żołądkowo-jelitowe o etiologii norowirusowej. Tabela 2. adresowana jest do czytelników, którzy bardziej niż na historii chcą skupić się na epidemiologii molekularnej, znaczeniu klinicznym i zagrożeniach, jakie powodują zakażenia norowirusowe dla zdrowia publicznego. W dalszej części artykułu omawiamy pozostałe problemy związane z zakażeniami norowirusami, takie jak: częstość występowania, biologia wirusa, manifestacje kliniczne, diagnostyka, zagrożenie epidemiologiczne, podatność na zakażenie oraz zapobieganie infekcjom.

Częstość występowania

Wywołane przez norowirusy zapalenie żołądkowo-jelitowe, należące do grupy ostrych biegunek zakaźnych, można zdefiniować jako trzy luźne stolce na dobę nie dłużej niż przez 14 dni. Ponieważ nie istnieje dziś żaden system kontroli ani nadzoru występ...