Chorzy z krwiomoczem albo uporczywym lub nawracającym krwinkomoczem wymagają na ogół konsultacji urologa. Zawsze należy pamiętać, że przyczyną tych objawów może być nowotwór złośliwy – najczęściej pęcherza moczowego, ale również nerki lub górnych dróg moczowych.

Wprowadzenie

Krwiomocz i krwinkomocz to odrębne pojęcia. W praktyce klinicznej używa się również zwrotów: krwiomocz makroskopowy i krwiomocz mikroskopowy, moim zdaniem jednak lepiej pozostać przy wymienionych wyżej czysto polskich określeniach, ponieważ właściwie odzwierciedlają one charakter zaburzeń:

• z krwiomoczem mamy do czynienia wówczas, gdy chory widzi, że oddaje mocz z krwią
• krwinkomocz to zwiększenie liczby krwinek czerwonych w osadzie moczu poddanego badaniu ogólnemu, podczas gdy makroskopowo mocz jest czysty.

Odróżnienie tych dwóch nieprawidłowości ma zasadnicze znaczenie dla właściwego postępowania.

Krwiomocz

Przyczyny krwiomoczu

Przyczyny krwiomoczu wymieniono w tabeli 1. Należy podkreślić, że do najczęstszych z nich należą nowotwory nerki lub dróg moczowych, głównie rak pęcherza moczowego. Celem postępowanie lekarza, do którego zgłasza się chory z krwiomoczem, a zwłaszcza obfitym krwawieniem ze skrzepami krwi, powinno być zawsze potwierdzenie lub wykluczenie rozpoznania nowotworu. Bardzo ważną rolę odgrywa tu staranne zgromadzenie danych z wywiadu.

Wywiad

Gdy chory mówi, że oddaje mocz z krwią, należy ustalić:

• czy zdarzyło się to podczas pojedynczej mikcji, czy wielokrotnie, a jeśli tak, od kiedy trwa krwiomocz i czy jego nasilenie zmienia się w czasie
• czy krwawienie jest obfite, czy skąpe
• czy krew pojawia się przez cały czas trwania mikcji, czy na jakimś jej etapie (którym?) – występowanie krwi przez cały czas trwania mikcji przemawia za krwawieniem z pęcherza moczowego, górnych dróg moczowych lub nerek, krew widoczna jedynie na początku mikcji pochodzi najprawdopodobniej z cewki moczowej, jedynie zaś pod koniec mikcji – z gruczołu krokowego bądź szyi pęcherza
• czy występują skrzepy krwi, a jeśli tak, czy są drobne i płaskie, czy długie i wąskie (taki wygląd skrzepów przemawia za krwawieniem z nerki, ich kształt jest bowiem modelowany podczas przemieszczania się przez moczowód)
• czy z krwiomoczem współistnieją inne objawy, takie jak:
  • ból w środkowym podbrzuszu
  • kolka nerkowa – może ją powodować skrzep tkwiący w moczowodzie, który – podobnie jak kamień – utrudnia odpływ moczu z nerki
  • dyzuria, tj. częstomocz, parcia naglące, ból lub pieczenie w cewce moczowej
  • gorączka
• czy krwiomocz pojawił się w następstwie urazu jednej lub obu okolic lędźwiowych, krocza, cewki moczowej
• czy chory ma zaburzenia krzepnięcia lub przyjmuje leki przeciwkrzepliwe
• czy chory przebył napromienianie narządów miednicy.