W SKRÓCIE

Na zespół jelita drażliwego cierpi znaczna część populacji Ameryki Północnej. Etiologia i patofizjologia tej choroby jest jednak wciąż mało znana, a leczenie opiera się na łagodzeniu dolegliwości. Z badań wynika, że pomiędzy florą bakteryjną ludzkiego jelita a jego nabłonkiem dochodzi do złożonych i dynamicznych interakcji, które mogą składać się na patofizjologię zespołu jelita drażliwego. Probiotyki dzięki właściwościom, jakie wykazują wobec flory bakteryjnej jelita, mogą okazać się bezpiecznym i skutecznym środkiem w łagodzeniu objawów chorobowych. Chociaż w wielu badaniach poddawano ocenie takie działanie probiotyków, nie osiągnięto jednoznacznych wyników. Do tej pory nie zdefiniowano właściwości leczniczych i optymalnych dawek tych dobroczynnych bakterii. W artykule przedstawiamy wyniki randomizowanych badań kontrolowanych, dotyczących stosowania probiotyków w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Opisane zostały również mechanizmy działania probiotyków w odniesieniu do zespołu jelita drażliwego oraz czynniki wpływające na niezgodności w osiągniętych wynikach.

Wprowadzenie

W Ameryce Północnej zespół jelita drażliwego dotyka nawet 17% populacji.¹ Do typowych objawów należą: przewlekła biegunka lub zaparcia, współwystępowanie obu tych objawów, wzdęcia, wzdęcia z wiatrami oraz ból lub dyskomfort w jamie brzusznej. Rozpoznanie opiera się na skrupulatnym zebraniu wywiadu, badaniu fizykalnym, ocenie zaburzeń według kryteriów rzymskich II oraz wykluczeniu przewlekłej choroby przewodu pokarmowego.² We wciąż słabo poznanej etiologii podkreśla się rolę wielu czynników. W 30% przypadków rozpoznawany jest zespół jelita drażliwego wywołany ostrym zakażeniem układu pokarmowego z miejscowym lub ustrojowym stanem zapalnym.³ W patogenezie choroby mogą mieć udział również zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego, zaburzenia jelitowej flory bakteryjnej (np. nadmierne namnożenie bakterii w jelicie cienkim), nadwrażliwość trzewna, zaburzenia psychologiczne oraz stres. W leczeniu nie określono właściwego postępowania. Polega ono głównie na łagodzeniu objawów dzięki stosowaniu środków zwiększających objętość mas kałowych (w przypadku zaparć), leków przeciwbiegunkowych, leków spazmolitycznych, trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (dla zniesienia bólu) oraz na terapii behawioralnej. Nowsze leki działające na układ przekaźnictwa serotoninoergicznego to alosetron (antagonista 5-HT₃) stosowany w postaci biegunkowej oraz tegaserod (agonista 5-HT₄) stosowany w postaci z przewagą zaparć.⁴ Leki te powodują jednak poważne działania niepożądane. Ostatnio w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych tegaserod wycofano ze względu na wzrost zdarzeń sercowo-naczyniowych spowodowanych stosowaniem tego leku.