Zaburzenia czynności dolnych dróg moczowych występujące w przebiegu chorób układu nerwowego wymagają starannej diagnostyki i monitorowania w trakcie leczenia. W terapii wykorzystuje się metody farmakologiczne, chirurgiczne i neuromodulację, często w skojarzeniach. Jej głównym celem jest zapobieganie uszkodzeniu czynności nerek.

Wprowadzenie

Pęcherz neurogenny to występowanie zaburzeń czynności pęcherza moczowego w przebiegu chorób układu nerwowego. Najczęstsze z nich to:

• stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex)
• choroba Parkinsona
• pourazowe uszkodzenia rdzenia kręgowego
• wady wrodzone (głównie przepuklina oponowo-rdzeniowa).

Klasyfikacja neurogennej dysfunkcji pęcherzowo-cewkowej

Zgodnie z klasyfikacją zaproponowaną przez Madersbachera w 1998 r. wyróżnia się cztery typy neurogennej dysfunkcji pęcherzowo-cewkowej:

1. nadaktywność (nadreaktywność) wypieracza i zwieracza

2. osłabienie lub brak kurczliwości wypieracza (hipo- lub arefleksja) z nadczynnością zwieracza

3. brak lub osłabienie czynności wypieracza i osłabienie napięcia zwieracza

4. nadczynny (nadaktywny) wypieracz z niewydolnym zwieraczem.

Główne cechy każdego z tych typów oraz ogólne zasady postępowania przedstawiono w tabeli 1.

Niezwykle ważne jest staranne ustalenie rodzaju zaburzeń czynności dróg moczowych u poszczególnych chorych. Należy też pamiętać o różnorodności zaburzeń w przebiegu tej samej choroby układu nerwowego, a także o ich niekiedy dynamicznym charakterze (np. u chorych na SM). Podstawową metodą diagnostyczną służącą określeniu czynności dróg moczowych jest badanie urodynamiczne (URD).

Metody leczenia

Wybór metody leczenia zależy od:

• rodzaju choroby układu nerwowego, w której przebiegu rozwinął się pęcherz neurogenny
• typu zaburzeń czynności pęcherza moczowego i ich ewolucji w trakcie choroby
• stanu ogólnego chorego
• dostępnych środków.

Stosuje się leczenie zachowawcze, w tym farmakoterapię oraz różne formy opróżniania pęcherza, a także leczenie chirurgiczne i neuromodulację. Zasadniczym celem jest uzyskanie całkowitego opróżniania pęcherza moczowego i zapobieganie powstawaniu wysokich ciśnień w jego świetle, które grożą:

• nawrotami zakażeń dróg moczowych
• powstawaniem kamieni moczowych
• rozwojem odpływów wstecznych pęcherzowo-moczowodowych, a w ich następstwie – niewydolnością nerek.

Leczenie farmakologiczne

W farmakoterapii u chorych z pęcherzem neurogennym wykorzystuje się leki:

• antycholinergiczne
• neurotoksyny
• zwiększające opór cewki moczowej
• ułatwiające opróżnianie pęcherza moczowego.