Program edukacyjny: psychiatria

Probiotyki i prebiotyki w leczeniu zakażeń układu pokarmowego

Joshua Novak, MD, Jeffry A. Katz, MD

Division of Gastroenterology, Case Western Reserve University, University Hospital of Cleveland, USA

Probiotics and Prebiotics for Gastrointestinal Infections Current Infectious Diseases Reports 2006,8:103-109

Adres do korespondencji: Division of Gastroenterology, Case Western Reserve University, University Hospitals of Cleveland, 11100 Euclid Avenue, Wearn 247, Cleveland, OH 44106-5066, USA. E-mail: jeffry.katz@uhhs.com

W SKRÓCIE

Rośnie zainteresowanie i poszerza się wiedza o właściwości leczniczych i profilaktycznych probiotyków i prebiotyków. Kilka hipotez wyjaśnia prawdopodobne mechanizmy ich korzystnego wpływu. Uważa się m.in., że hamują wzrost patogennej flory bakteryjnej, nasilają produkcję czynników przeciwbakteryjnych, poprawiają funkcję śluzówkowej bariery ochronnej i modulują odpowiedź immunologiczną. Badania kliniczne potwierdzają skuteczność probiotyków w leczeniu ostrej biegunki zakaźnej, zapobieganiu biegunce w trakcie antybiotykoterapii i zapobieganiu nawracającym zakażeniom Clostridium difficile. Są też pewne dane na temat korzystnego wpływu probiotyków w biegunce podróżnych, chorobie uchyłkowej jelita grubego i zakażeniu Helicobacter pylori. Artykuł jest przeglądem najnowszych prac poświęconych mechanizmom działania i przydatności probiotyków i prebiotyków w leczeniu zakażeń układu pokarmowego.

Probiotyki to niepatogenne bakterie, które po podaniu doustnym szybko kolonizują organizm gospodarza, korzystnie wpływając na stan zdrowia. Prebiotyki zaś to niestrawne składniki pożywienia, które wybiórczo stymulują wzrost lub aktywność jednego lub więcej gatunków bakterii jelitowych.1 Coraz dokładniej poznajemy i rozumiemy złożone zależności między prawidłową florą bakteryjną a odpornością błony śluzowej jelit. Wobec narastania antybiotykooporności i licznych powikłań antybiotykoterapii niezwykle interesująca jest możliwość wykorzystywania probiotyków i prebiotyków w zapobieganiu i leczeniu chorób zakaźnych. Wiele badań potwierdza przydatność probiotyków, zwłaszcza w chorobach przewodu pokarmowego, ale dokładnie oceniono tylko kilka szczepów bakteryjnych w wybranych grupach chorych. W wielu randomizowanych badaniach oceniano skuteczność probiotyków i prebiotyków w leczeniu biegunki zakaźnej, biegunki poantybiotykowej i biegunki związanej z zakażeniem Clostridium difficile pod kątem opracowania zaleceń klinicznych. Choć dysponujemy wynikami kilku badań dotyczących ich stosowania w innych chorobach układu pokarmowego, to nie spełniają one niestety kryteriów ani ilościowych, ani jakościowych. Nawet jeśli silne dowody przemawiają za stosowaniem probiotyków, pozostaje jeszcze do wyjaśnienia, które konkretnie szczepy bakterii stosować w poszczególnych zakażeniach. Artykuł omawia na podstawie najnowszych publikacji ostatnie dane poświęcone stosowaniu probiotyków i prebiotyków w leczeniu zakażeń jelitowych.

Mechanizmy działania probiotyków

Probiotyki i produkty ich metabolizmu na kilka sposobów dobroczynnie wpływają na organizm gospodarza, m.in. utrzymują fizjologiczną mikroflorę przewodu pokarmowego,2 modulują funkcje immunologiczne,3 wzmacniają barierę jelitową (tab. 1).4 Szczegół...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Biegunka zakaźna

Biegunka w wielu regionach świata wciąż jest istotnym problemem klinicznym, a stosowanie probiotyków wydaje się bezpieczną i stosunkowo skuteczną metodą zarówno leczenia, jak i zapobiegania [...]

Biegunka podróżnych

Prawie 50% osób odwiedzających regiony wysokiego ryzyka zapada na tzw. biegunkę podróżnych. W większości przypadków choroba ma charakter łagodny i samoograniczający, może mieć [...]

Probiotyki w zapobieganiu biegunce poantybiotykowej

Biegunka rozwija się u 5-25% chorych leczonych antybiotykami, a częstość jej występowania różni się zależnie od populacji i stosowanego antybiotyku. 15-25% wszystkich biegunek związanych [...]

Probiotyki w zapobieganiu i leczeniu biegunki spowodowanej zakażeniem Clostridium dificile

Biegunka jest najczęstszym działaniem niepożądanych antybiotykoterapii, ale najpoważniejszym powikłaniem takiego leczenia, zwłaszcza u hospitalizowanych dorosłych, jest wciąż biegunka i rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego [...]

Helicobacter pylori

W licznych badaniach wykazano, że pałeczki kwasu mlekowego i produkty przemiany ich materii in vitro hamują, a nawet niszczą Helicobacter pylori.38 W randomizowanych kontrolowanych placebo [...]

Choroba uchyłkowa

Z uchyłkowatością jelit wiążą się często zaparcia i zmiany mikroflory jelitowej. Są przypuszczenia, że zwolniony pasaż treści jelitowej jest przyczyną powstawania nieprawidłowych produktów [...]

HIV

U osób zakażonych HIV częsta jest biegunka i inne objawy ze strony układu pokarmowego. Ponieważ probiotyki wzmacniają barierę jelitową i hamują biegunkę, rozsądne wydaje [...]

Prebiotyki

Prebiotykami nazwamy niestrawne składniki pokarmowe, których dobroczynny wpływ polega na wybiórczej stymulacji wzrostu lub aktywności jelitowych bakterii komensalnych. Są przypuszczenia, że [...]

Bezpieczeństwo probiotyków

Produkowane przemysłowo probiotyki uważane są za preparaty bezpieczne, choć notowano przypadki fungemii i bakteriemii. Stosowanie doustnych preparatów S. boulardii u chorych z obniżoną odpornością [...]

Wnioski

Mimo poszerzania wiedzy o złożonych zależnościach między florą jelitową a odpornością skąpe i niejednoznaczne są wciąż dane na temat potencjalnego leczniczego wpływu probiotyków i prebiotyków. [...]

Do góry