Modele opieki nad kobietami z nadciśnieniem tętniczym oraz cukrzycą są bardzo podobne. W obu przypadkach konieczne jest odpowiednie przygotowanie chorych już na etapie planowania ciąży. Ponadto klasyfikacja tych chorób obejmuje postaci występujące zarówno jeszcze przed zajściem w ciążę, jak i nią indukowane.

Wprowadzenie

Cukrzyca oraz nadciśnienie tętnicze (NT) to istotny problem opieki nad ciężarną. W krajach wysoko rozwiniętych choroby te są najczęstszą przyczyną powikłań ciąży i stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia i życia matki oraz płodu/noworodka. Znajomość zagadnień związanych z prowadzeniem ciąży u chorej na cukrzycę i/lub NT jest konieczna nie tylko dla położników, ale także dla lekarzy rodzinnych, diabetologów, internistów, kardiologów i hipertensjologów.

Opracowano szczegółowe zasady diagnostyki podwyższonego ciśnienia tętniczego oraz zaburzeń gospodarki węglowodanowej u ciężarnych. Dobór metod leczenia farmakologicznego cukrzycy i NT cechuje się odmiennymi zasadami niż w innych sytuacjach klinicznych. Po zakończeniu ciąży kobiety wymagają także kompleksowej opieki specjalistycznej. Zagadnienia te omówiono w artykule na podstawie najnowszych wytycznych towarzystw naukowych.

Planowanie ciąży

Kobiety z rozpoznaną cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym wymagają opieki już na etapie planowania ciąży. Istotny jest także rodzaj ewentualnej antykoncepcji przed prokreacją. W przypadku chorej na cukrzycę oprócz antykoncepcji barierowej (wkładki wewnątrzmaciczne, prezerwatywy) dozwolona jest antykoncepcja hormonalna.¹ Warunkiem stosowania tej ostatniej jest niepalenie tytoniu, dobrze wyrównana cukrzyca i BMI <30 kg/m². Przy powikłaniach naczyniowych cukrzycy decyzja podejmowana jest indywidualnie z uwzględnieniem ryzyka – preferowane są metody barierowe. Doustne środki antykoncepcyjne powodują niewielki, ale istotny wzrost ciśnienia tętniczego (o 2,3/1,6 mmHg) u większości kobiet, a utrwalone nadciśnienie u ok. 5% z nich.² Ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych dotyczy głównie kobiet w wieku >35 lat, a także tych, które palą.³ Efekt zwiększania ciśnienia wiąże się przede wszystkim ze stosowaniem komponenty estrogenowej, dlatego preferowane są preparaty zawierające tylko progesteron lub małą dawkę estrogenów (<35 μg etynyloestradiolu i niewielka dawka progestagenów drugiej lub trzeciej generacji). Podwyższone ciśnienie tętnicze u kobiet w wieku prokreacyjnym w pierwszej kolejności powinno sugerować wpływ doustnej antykoncepcji hormonalnej. Antykoncepcja tego rodzaju może także powodować uszkodzenie nerek u kobiet bez wcześniejszej pierwotnej choroby nerek.⁴ Niezwykle ważnym zagadnieniem przed planowaną ciążą jest wykluczenie postaci wtórnych nadciśnienia tętniczego, zwłaszcza guza chromochłonnego, koarktacji aorty oraz zwężenia tętnicy nerkowej. Nierozpoznanie tych stanów chorobowych może być przyczyną groźnych powikłań dla matki i płodu.