Opracowanie zaleceń żywieniowych dla osób starszych jest dużym wyzwaniem ze względu na występowanie u nich chorób współistniejących. Współwystępujące schorzenia mogą wpływać na układ trawienny, zmniejszać tolerancję na niektóre produkty oraz zwiększać zapotrzebowanie na konkretne składniki odżywcze. Z tego względu osoby starsze wymagają bardziej indywidualnego podejścia w formułowaniu dla nich zaleceń żywieniowych. Główne zmiany, jakie należałoby wprowadzić w diecie seniorów, to zwiększenie podaży warzyw i owoców, nieprzetworzonych produktów zbożowych oraz nasion roślin strączkowych, a zmniejszenie spożycia czerwonego mięsa, tłuszczu, cukru rafinowanego oraz żywności wysoko przetworzonej.

Wprowadzenie

Według Głównego Urzędu Statystycznego w Polsce za początek starości uznaje się wiek ≥65 lat. Biorąc pod uwagę fizjologię, starości towarzyszą sukcesywnie następujące strukturalne oraz funkcjonalne zmiany rozwojowe, które określają stopień wyczerpania możliwości biologicznych organizmu. Wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia zaburzeń metabolicznych, które mogą skutkować nieprawidłową masą ciała i odżywieniem organizmu, a w konsekwencji chorobami, upośledzeniem zdolności intelektualnej i poznawczej, niewydolnością organizmu i pogarszającą się jakością życia. Proces starzenia się społeczeństwa niesie ze sobą konsekwencje ekonomiczne i przyczynia się do zwiększenia kosztów związanych z opieką zdrowotną, które u osób ≥65 r.ż. są czterokrotnie wyższe niż u osób w wieku 15-54 lat.¹ Dlatego tak ważne jest skupienie większej uwagi na profilaktyce zdrowotnej, której nieodłącznym elementem jest prawidłowy sposób odżywiania i zdrowy styl życia.

U większości osób dorosłych pierwszym sygnałem i podstawowym czynnikiem wzrostu ryzyka wystąpienia schorzeń cywilizacyjnych jest nieprawidłowa masa ciała – zarówno niedowaga, jak i nadwaga lub otyłość są dodatnio skorelowane ze współczynnikami zachorowalności oraz śmiertelności.² Poza zmianą samej masy ciała u osób starszych można zaobserwować przekształcenie kompozycji składu ciała – dochodzi u nich do redukcji beztłuszczowej masy ciała (FFM – fat free mass) przy jednoczesnym wzroście tkanki tłuszczowej (TBF – total body fat).³

Badanie retrospektywne przeprowadzone w 2005 r., do którego zakwalifikowano 1219 pacjentów oddziału geriatrycznego, oceniające wpływ wskaźnika masy ciała (BMI – body mass index) na umieralność wykazało najwyższą śmiertelność wewnątrzszpitalną wśród chorych z BMI <25 kg/m² oraz otyłością ≥II°, a najniższą wśród pacjentów z nadwagą i otyłością I°.⁴