Choroby internistyczne u kobiet w ciąży
Nikotynizm a ciąża
dr. n. med. Anita Kazdepka-Ziemińska
lek. Paulina Sopońska-Brzoszczyk
- Konsekwencje nikotynizmu dla matki i płodu oraz jego wpływ na dalszy rozwój dziecka
- Omówienie sposobu postępowania z ciężarną palącą papierosy, który opiera się na algorytmie 5×P (pytaj, poradź, pamiętaj, pomagaj, planuj)
- Nikotynowa terapia zastępcza jako najbezpieczniejsza farmakologiczna metoda leczenia nikotynizmu
Powszechnie wiadomo, że palenie tytoniu jest szkodliwe dla zdrowia, a w odniesieniu do ciężarnych twierdzenie to staje się truizmem. W wielu przypadkach ciąża jest czynnikiem motywującym do zaprzestania palenia. Nie do przecenienia jest tu wsparcie partnera i wspólne zerwanie z nałogiem. Postępowanie takie nie tylko zwiększa skuteczność i utrzymanie postanowienia o abstynencji tytoniowej, lecz także wyklucza sytuację, kiedy to ciężarna staje się biernym palaczem1. Przebywanie w zadymionym pomieszczeniu lub wśród palących, czyli bierne palenie (nazywane w literaturze anglosaskiej secondhand smoke exposure – paleniem z drugiej ręki), jest tak samo szkodliwe jak czynne i skutkuje identycznymi konsekwencjami zdrowotnymi.
Epidemiologia
Pomimo rosnącej wiedzy na temat wpływu dymu tytoniowego na rozwój płodu i przebieg ciąży zjawisko nikotynizmu wśród kobiet w okresie prokreacyjnym wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie, a co dziesiąty palący czyni to w obecności ciężarnych2. Badania ankietowe przeprowadzone w Polsce wykazały, że wśród ciężarnych odsetek aktywnie palących sięga 15-20%, a według analizy piśmiennictwa do roku 2008 – 20,8%3,4. Dane ośrodka europejskiego World Health Organization wskazują na jeszcze wyższy odsetek Polek palących w ciąży, który sięga nawet 20-30%5. Statystyki światowe pokazują jednak tendencję spadkową. W 1990 r. odsetek palących ciężarnych wynosił 18,4%, a w 2006 – 13,2%. Niestety trend ten widoczny jest głównie w krajach wysokorozwiniętych6. Największy odsetek palących ciężarnych dotyczy przedziału wiekowego 18-25 lat i wynosi 21%1. Bierne oddychanie dymem tytoniowym najczęściej ma miejsce w środowisku domowym i dotyczy 22,5% ciężarnych4. Według badań amerykańskich 46% kobiet rzuca nałóg tuż przed planowaną ciążą lub w trakcie jej trwania6. W populacji polskiej odsetek ten wynosi 39%, zatem można szacować, że z palenia wyrobów tytoniowych rezygnuje zaledwie co trzecia ciężarna4,5.
Wpływ palenia papierosów na przebieg ciąży
Konsekwencje nikotynizmu dotyczą zarówno matki, płodu, jak i noworodka. U tych ciężarnych częściej rozwija się łożysko przodujące, ciąża pozamaciczna, częściej dochodzi do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, czego konsekwencją jest poród prze...
