Tlenek węgla (CO) jest jedną z głównych przyczyn przypadkowych i zamierzonych zatruć na świecie¹. W Polsce zatrucie tlenkiem węgla jest drugą (po zatruciach etanolem) toksykologiczną przyczyną przyjęć do szpitala². Większość zgonów na skutek pożarów jest spowodowana działaniem tlenku węgla³. Według statystyki Państwowej Straży Pożarnej w sezonie grzewczym 2017/2018 doszło do 4349 incydentów związanych z tlenkiem węgla, w których poszkodowanych zostało 2659 osób, a zmarło 71⁴. Podobne dane podawano w poprzednich latach. Większości przypadkowych zatruć tlenkiem węgla można uniknąć poprzez edukację społeczeństwa, okresowe przeglądy instalacji grzewczych oraz stosowanie domowych detektorów tlenku węgla².

Rozpoznanie zatrucia tlenkiem węgla w wielu przypadkach stanowi wyzwanie. Niespecyficzne objawy mogą sugerować inne, mniej poważne zaburzenia. Nierozpoznanie zatrucia tlenkiem węgla niesie ze sobą poważne skutki dla pacjentów i innych osób przebywających w miejscu ekspozycji na ten gaz⁵. Trudności diagnostyczne, obok braku obowiązku zgłoszeń zatruć tlenkiem węgla, są przyczyną niedoszacowania statystyk dotyczących skali problemu.

Tlenek węgla

Tlenek węgla jest bezbarwnym, niedrażniącym i bezwonnym gazem. Lżejsze od powietrza cząsteczki tlenku węgla mają rozmiary umożliwiające bezproblemowe przenikanie przez porowatości ścian, przez co z łatwością rozprzestrzeniają się w budynkach⁶.

Tlenek węgla powstaje na skutek niecałkowitego spalania związków węgla w warunkach niewystarczającej ilości tlenu. Do przypadkowej ekspozycji może dojść podczas pożarów oraz w wyniku używania silników spalinowych lub urządzeń grzewczych zasilanych materiałami opałowymi w zamkniętych pomieszczeniach o niedostatecznej lub niesprawnej wentylacji⁷. Opisywane są zatrucia tlenkiem węgla u osób palących tytoń, zwłaszcza przez fajkę wodną⁸. Tlenek węgla w niewielkiej ilości jest syntetyzowany w procesach metabolicznych w organizmie człowieka. Zatrucie endogenne jest możliwe po inhalacji lub spożyciu chlorku metylenu (składnika rozpuszczalników do farb), metabolizowanego w wątrobie do tlenku węgla⁹. Zatrucie tlenkiem węgla jest jedną z najczęstszych metod popełniania samobójstwa na świecie – do ekspozycji dochodzi między innymi na skutek wdychania spalin samochodowych, syntezy tlenku węgla w reakcjach chemicznych lub bezpośredniego wdychania z dostępnych butli⁷.