Geriatria

Przyczyny niedożywienia u osób w podeszłym wieku

dr n. med. Justyna Przybyszewska

Wydział Nauk o Zdrowiu, Katedra Żywienia i Dietetyki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Adres do korespondencji: dr n. med. Justyna Przybyszewska
Katedra Żywienia i Dietetyki, Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu, ul. Dębowa 3, 85-626 Bydgoszcz
e-mail: juprz@cm.umk.pl, tel. 48 525 855 401, faks 48 525 855 401

  • Omówienie rodzajów niedożywienia oraz przyczyn jego rozwoju i następstw klinicznych w odniesieniu do osób w podeszłym wieku
  • Przedstawienie wytycznych konsensusu GLIM dotyczących diagnostyki niedożywienia
  • Zasygnalizowanie najważniejszych aspektów z zakresu profilaktyki i leczenia niedożywienia  

Populacja osób w podeszłym wieku stanowi główną grupę obarczoną ryzykiem niedożywienia w krajach rozwiniętych. Nieprawidłowości w stanie odżywienia związane z procesem starzenia się wynikają zarówno ze zmian fizjopatologicznych w obrębie poszczególnych układów, zwiększonej podatności na choroby, jak i błędów dietetycznych wynikających ze złej sytuacji ekonomicznej osób starszych oraz niewystarczającej wiedzy na temat prawidłowego żywienia i tym samym złych nawyków oraz upodobań żywieniowych. Wyniki badań przeprowadzonych w populacji osób starszych jednoznacznie wskazują, że niedożywienie niezależnie od etiologii przyczynia się do:

  • zwiększenia zachorowalności
  • obniżenia funkcji i jakości życia
  • zwiększenia częstotliwości i długości pobytu w szpitalu
  • wyższych kosztów opieki zdrowotnej
  • zwiększenia śmiertelności1-3.


Podstawowym krokiem w profilaktyce niedożywienia jest jego wczesna identyfikacja połączona z wdrożeniem odpowiedniej opieki żywieniowej.

Definicja niedożywienia

W literaturze znajdujemy kilka definicji niedożywienia. World Health Organization (WHO) definiuje niedożywienie jako stan kliniczny będący skutkiem bądź przedłużonego niedoboru w diecie składników energetycznych i/lub mikroelementów, bądź nawracających infekcji czy chorób przewlekłych4. Zgodnie z definicją European Society for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN) niedożywienie to stan wynikający z braku wchłaniania lub niespożywania pokarmu, prowadzący do niekorzystnych zmian składu ciała (redukcja masy mięśniowej), upośledzenia fizycznej i psychicznej funkcji organizmu oraz wpływający negatywnie na wynik leczenia choroby podstawowej5. Według Johnsona i Sullivana niedożywienie jest szerokim pojęciem, obejmującym każdy stan kliniczny wynikający z niewystarczającej lub niezbilansowanej konsumpcji, wchłaniania lub wykorzystania składników odżywczych2. Ogólną definicję niedożywienia proponują również Jensen i wsp., określając niedożywienie jako zmniejszenie szczupłej masy ciała z potencjalnym upośledzeniem czynnościowym na wielu poziomach (molekularnym, fizjologicznym i/lub motorycznym)3. Niezależnie od definicji, którą zastosujemy, należy pamiętać, że niedożywienie jest chorobą uwzględnioną w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10 – International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems 10), a zatem wymaga diagnostyki oraz właściwego leczenia.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Typy niedożywienia

W latach 60. XX w. eksperci WHO, chcąc zwrócić uwagę na medyczne aspekty głodu, z którymi borykały się kraje rozwijające, wprowadzili pojęcia „kwashiorkor” [...]

Przyczyny niedożywienia u osób w podeszłym wieku

Patogenezę niedożywienia u osób w podeszłym wieku charakteryzuje najczęściej wieloprzyczynowość2,3,6. Obserwowane w populacji geriatrycznej niedobory żywieniowe są następstwem współwystępowania wielu czynników, które zakłócają równowagę [...]

Konsekwencje kliniczne niedożywienia

Konsekwencje kliniczne niedożywienia są wielokierunkowe i wiążą się z dysfunkcją większości narządów i układów, w tym sfery psychomotorycznej (tab. 4). Zarówno przebieg, jak i stopień nasilenia [...]

Diagnostyka niedożywienia

Według najnowszych (opublikowanych w 2019 r.) wytycznych opracowanych w ramach konsensusu GLIM proces diagnostyczny niedożywienia powinien obejmować cztery kroki (ryc. 3)8.

Prewencja niedożywienia u osób w podeszłym wieku

Podstawą zapobiegania zaburzeniom odżywiania jest regularne i rutynowe monitorowanie stanu odżywienia oraz zapewnienie właściwej opieki żywieniowej osobom z grupy ryzyka1-8.

Leczenie niedożywienia u osób w podeszłym wieku

U każdego pacjenta z rozpoznanym niedożywieniem należy włączyć właściwą interwencję żywieniową. Terapia niedożywienia powinna być rozpoczęta niezwłocznie po zakończeniu pełnego procesu diagnostycznego i wymaga [...]

Rola aktywności fizycznej w prewencji i leczeniu niedożywienia

Zgodnie z danymi literaturowymi lekka do umiarkowanej aktywność fizyczna przyczynia się do poprawy apetytu, usprawnia perystaltykę przewodu pokarmowego, korzystnie wpływa na stan [...]

Do góry