Alergologia

Alergia pokarmowa – kiedy ją rozpoznać?

lek. Julita Chądzyńska

Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:
lek. Julita Chądzyńska
Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego, Szpital Pediatryczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa, e-mail: julita.chadzynska@wum.edu.pl

  • Pierwsze objawy alergii pokarmowej mogą wystąpić w każdym wieku
  • Alergia pokarmowa może wywoływać objawy ze strony skóry, błony śluzowej, górnego i dolnego odcinka przewodu pokarmowego, a także objawy uogólnione w przebiegu anafilaksji
  • U zdrowych osób można stwierdzić dodatni wynik testów skórnych lub podwyższone stężenie swoistych przeciwciał IgE
  • Pacjent pozostający na diecie eliminacyjnej powinien być pod opieką lekarza, który regularnie weryfikuje wskazania do jej kontynuacji  

Zgodnie z definicją alergia pokarmowa jest powtarzalną, nieprawidłową reakcją organizmu na pokarm uwarunkowaną immunologicznie1. Objawy mogą dotyczyć wielu układów jednocześnie lub też być zlokalizowane w jednym. Pokarm może wywołać objawy alergii po spożyciu, ale też po kontakcie bezpośrednim (np. pokrzywka kontaktowa) lub na skutek wziewnej ekspozycji. W zależności od mechanizmu immunologicznego, z jakim mamy do czynienia, objawy mogą wystąpić po kilkunastu minutach od spożycia pokarmu lub też po kilkudziesięciu godzinach. Najczęściej objawy alergii pokarmowej występują po zjedzeniu następujących pokarmów: mleko, jajo, soja, pszenica, orzechy, ryby i owoce morza. Trzeba jednak mieć świadomość, że również dodatki do żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, np. barwniki czy przyprawy, mogą stanowić alergen. Niektóre pokarmy, tj. mleko, jajo, pszenica, soja, odgrywają rolę w alergii pokarmowej jedynie w okresie wczesnodziecięcym, a z wiekiem powstaje tendencja do nabywania tolerancji. Z kolei uczulenie na orzechy, ryby i owoce morza utrzymuje się przez lata. Klasyfikacja alergii pokarmowej opiera się na mechanizmach immunologicznych, w jakich dana jednostka chorobowa się rozwija (ryc. 1)1,2. Jest to podział, który ma bezpośrednie implikacje kliniczne, ponieważ wskazuje, w jakim kierunku powinna zostać przeprowadzona diagnostyka. Także przebieg reakcji klinicznej – czas wystąpienia objawów po ekspozycji na pokarm oraz charakter samych objawów – pozwala podejrzewać, w jakim mechanizmie immunologicznym rozwinęły się objawy u danego pacjenta.

Alergia pokarmowa nie jest domeną dzieciństwa i pierwsze jej objawy mogą wystąpić w dorosłości. Jednostki chorobowe rozwijające się w mechanizmach IgE-niezależnych dotyczą głównie niemowląt, skórne objawy alergii pokarmowej (pokrzywka/atopowe zapalenie skóry) znacznie częściej występują u dzieci niż u dorosłych. Z kolei zespół alergii jamy ustnej czy anafilaksja indukowana wysiłkiem dotyczą głównie młodzieży i osób dorosłych. Choroby takie, jak eozynofilowe zapalenie przełyku, anafilaksja czy objawy żołądkowo-jelitowe, mogą rozwinąć się w dowolnej grupie wiekowej (ryc. 2).

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Jednostki chorobowe związane z alergią pokarmową

Jest to zespół objawów klinicznych zlokalizowanych w obrębie jamy ustnej i gardła, występujący u pacjentów uczulonych na pyłki roślinne po spożyciu owoców lub warzyw [...]

Diagnostyka i leczenie alergii pokarmowej

Mimo poznania wielu mechanizmów rozwoju chorób z objawami alergii pokarmowej nadal dysponujemy ograniczoną liczbą powszechnie dostępnych metod diagnostycznych. Zwłaszcza w chorobach IgE-niezależnych stanowi [...]

Podsumowanie

Objawy chorób alergicznych, w tym alergii pokarmowej, mogą się ujawnić u pacjenta w każdym wieku. Manifestacja kliniczna przebiegu uczulenia na pokarmy jest zależna od [...]

Do góry