Problemy kliniczne zakażeń układu oddechowego

Zapalenie płuc wywołują drobnoustroje, które kolonizują dolne drogi oddechowe w czasie zakażenia układu oddechowego. Infekcje te wiążą się z szerokim zakresem problemów dotyczących etiologii, podziału, rozpoznania, leczenia oraz zapobiegania powikłaniom. Czasami przebieg zakażeń układu oddechowego charakteryzuje duża dynamika objawów klinicznych z możliwością wystąpienia zagrożenia życia, dlatego szczegółowa wiedza z zakresu tych zagadnień odgrywa podstawową rolę w szybkim rozpoznaniu i włączeniu właściwej terapii, zwykle empirycznej, która z kolei wpływa zasadniczo na zmniejszenie umieralności w tej grupie chorych¹. Zagadnienie zagrożenia życia spowodowanego zapaleniem płuc uzyskało nowy wymiar kliniczny w związku z pandemią COVID-19 wywołaną przez SARS-CoV-2. Choroba ta powoduje objawy zespołu ostrej niewydolności oddechowej wymagającej intubacji i wspomagania wentylacji na oddziale intensywnej terapii². Zakres merytorycznych i organizacyjnych zadań wskazanych powyżej spoczywa głównie na pracownikach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), tym bardziej że 50-60% porad ambulatoryjnych rocznie udziela się w praktyce POZ chorym z infekcjami układu oddechowego³. Zakażenia te stanowią nie tylko najczęstszy powód porad ambulatoryjnych, lecz także pierwszą co do częstości przyczynę gorączki u niemowląt i młodszych dzieci.

W ostatnim okresie dużą wagę przywiązuje się do czynników środowiskowych, które prognozują rodzaj flory bakteryjnej odpowiedzialnej za zakażenie i dają podstawę do bardzo praktycznego z klinicznego punktu widzenia podziału zapaleń dróg oddechowych na pozaszpitalne (środowiskowe) oraz szpitalne⁴. Podział ten pozwolił na bardziej racjonalne podejście przede wszystkim do terapii zapaleń płuc w porównaniu z historyczną klasyfikacją kliniczną i obrazową, która wyszczególniała odoskrzelowe, płatowe i atypowe (głównie śródmiąższowe) zapalenia płuc. Wciąż użyteczny, szczególnie z punktu widzenia lekarza POZ, wydaje się podział topograficzny zakażeń układu oddechowego na zakażenia górnych oraz dolnych dróg oddechowych, który ułatwia podjęcie decyzji diagnostycznych i terapeutycznych. Pojęcie infekcji górnych dróg oddechowych obejmuje: zapalenie nosa i gardła (choroba przeziębieniowa), ropne zapalenie migdałków podniebiennych i gardła, zapalenie zatok przynosowych, zapalenie ucha zewnętrznego i środkowego, zapalenie nagłośni, zapalenie krtani, natomiast infekcje dolnych dróg oddechowych to zapalenie oskrzeli oraz zapalenie płuc i/lub opłucnej⁵.