Geriatria
Padaczka u osób starszych
prof. dr hab. n. med. Danuta Ryglewicz
- Trudności w rozpoznawaniu padaczki u osób w starszym wieku
- Czynniki ryzyka wystąpienia padaczki u starszych pacjentów
- Skuteczność dostępnych leków na podstawie prowadzonych badań
Padaczka jest najczęstszą chorobą ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Według World Health Organization ogółem na świecie na padaczkę choruje >50 mln osób. Krzywa zapadalności ma kształt litery U. Wskaźniki zapadalności są wysokie u dzieci, stopniowo maleją u dorosłych, a następnie gwałtownie rosną u osób >60 r.ż., proporcjonalnie do liczby przeżytych lat. Roczny wskaźnik zapadalności w tej grupie chorych wynosi 134/100 000 osób populacji >60 r.ż. Naczyniopochodne uszkodzenie mózgu stanowi główną przyczynę padaczki u osób starszych. W ciągu ostatnich 2-3 dekad wraz ze starzeniem się społeczeństwa i poprawą efektów leczenia udaru mózgu obserwowany jest gwałtowny wzrost liczby chorych z padaczką w populacji osób starszych. Prowadzone od ponad 10 lat badania oceniające rozpowszechnienie chorób w populacji osób >65 r.ż. wykazują, że padaczka zajmuje obecnie 3 miejsce, po chorobach naczyniowych mózgu i zespołach otępiennych1-4.
Rozpoznanie
U osób starszych padaczka często jest rozpoznawana z większym opóźnieniem. Pryor i wsp.5 przeprowadzili badania w grupie 594 chorych z padaczką, sprawdzając, jakie było wstępne rozpoznanie, nim ostatecznie zdiagnozowano padaczkę. Wymieniano następujące rozpoznania: zaburzenia psychiczne (41,8%), zaburzenia świadomości (confusion; 17,2%), chwilową utratę przytomności (blackout; 29,3%), zaburzenia pamięci (17,2%), omdlenia (16,8%), zawroty głowy (10,3%) i otępienie (6,9%).
Trudności diagnostyczne powoduje fakt, że padaczka jest rozpoznawana przede wszystkim na podstawie wywiadu. Istotne znaczenie mają takie dane kliniczne, jak:
- powtarzalność napadów
- znajomość czynników prowokujących
- charakter objawów poprzedzających napad (lęk, niepokój, zaburzenia węchu, smaku, bóle brzucha)
- obraz kliniczny z uwzględnieniem stanu świadomości chorego
- semiologia napadu
- charakter objawów towarzyszących.
Osoby starsze często nie potrafią opisać swoich dolegliwości, nie współpracują w trakcie badania, a współwystępujące zaburzenia neurologiczne i/lub zaburzenia psychiczne dodatkowo utrudniają ustalenie rozpoznania. Często są to osoby samotne, w związku z czym nie można zebrać wywiadu od osób towarzyszących. Ze względu na współwystępowanie innych chorób pacjenci na ogół są leczeni przez lekarzy internistów i/lub specjalistów z innych dziedzin medycyny, którzy mogą się nie zorientować, że napadowo występujące zaburzenia mają charakter napadów padaczkowych3.
