Gastroenterologia

Odżywianie pozajelitowe – co każdy internista wiedzieć powinien?

prof. dr hab. n. med. Stanisław Kłęk

Klinika Chirurgii Onkologicznej, Narodowy Instytut Onkologii – Państwowy Instytut Badawczy im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Krakowie

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Stanisław Kłęk

Klinika Chirurgii Onkologicznej, NIO-PIB im. Marii Skłodowskiej-Curie,

Oddział w Krakowie

ul. Garncarska 11, 31-115 Kraków

  • Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania powikłaniom niedożywienia jest jego wczesne wykrycie i prawidłowe leczenie żywieniowe
  • Głównym wskazaniem do włączenia żywienia pozajelitowego jest niewydolność przewodu pokarmowego, tj. pogorszenie czynności przewodu pokarmowego poniżej minimum koniecznego do wchłaniania makroskładników i/lub wody, i elektrolitów, tak że konieczna staje się podaż dożylna w celu podtrzymania życia/zapewnienia wzrostu
  • Żywienie pozajelitowe może być prowadzone drogą żył centralnych lub obwodowych, zawsze przy użyciu mieszanin kompletnych

Objawy zaburzeń stanu odżywienia stwierdza się u 20-50% chorych na oddziałach chorób wewnętrznych. Częstość występowania niedożywienia zależy od choroby podstawowej, schorzeń współistniejących, wielkości urazu, wieku pacjenta, a w przypadku nowotworu także od stopnia jego zaawansowania i umiejscowienia1. Na niedożywienie najbardziej są narażone osoby chore na nowotwory górnej części układu pokarmowego (w tym na przykład raka głowy i szyi, przełyku, żołądka, trzustki). Następstwa niedożywienia dzielą się na pierwotne i wtórne. Do tych pierwszych zalicza się:

  • zmniejszenie masy ciała
  • osłabienie siły mięśniowej
  • osłabienie sprawności psychomotorycznej
  • upośledzenie odporności
  • niedokrwistość
  • zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
  • zaburzenia układu sercowo-naczyniowego
  • zaburzenia układu oddechowego
  • stłuszczenie wątroby
  • redukcję produkcji białek
  • zmniejszenie masy trzustki
  • zaburzenie wydzielania enzymów trawiennych
  • zrzeszotnienie kości.

Wtórne następstwa niedożywienia obejmują zaś:

  • wzrost częstości zakażeń
  • zaburzenie gojenia ran
  • wzrost chorobowości i śmiertelności
  • przedłużenie pobytu w szpitalu.

Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania powikłaniom niedożywienia jest jego wczesne wykrycie i prawidłowe prowadzenie leczenia żywieniowego.

Leczenie żywieniowe: definicje

Leczenie żywieniowe (żywienie kliniczne) jest to postępowanie lekarskie obejmujące: ocenę stanu odżywienia i zapotrzebowania na substancje odżywcze, zlecanie oraz podawanie odpowiednich dawek energii, białka, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wody w postaci zwykłych produktów odżywczych, płynnych diet doustnych lub sztucznego odżywiania, monitorowanie stanu klinicznego i zapewnienie optymalnego wykorzystania wybranej drogi karmienia2. Leczenie żywieniowe obejmuje:

  • żywienie doustne z zastosowaniem diet przemysłowych
  • żywienie dojelitowe z zastosowaniem diet przemysłowych
  • żywienie dożylne z zastosowaniem mieszanin odżywczych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wskazania do żywienia pozajelitowego

Leczenie żywieniowe włącza się w przypadku1-4:

Wybór drogi leczenia

Wyboru metody żywienia dokonuje się następująco:

Wybór prawidłowego dostępu do układu żylnego

Żywienie pozajelitowe można prowadzić drogą żył obwodowych lub centralnych.

Mieszaniny do żywienia pozajelitowego

Mieszaniny do żywienia pozajelitowego są klasyfikowane jako leki wysokiego ryzyka, a ich przygotowanie powinno się odbyć zgodnie z prawem farmaceutycznym. W żywieniu pozajelitowym należy [...]

Zapotrzebowanie na składniki odżywcze

Zapotrzebowanie należy obliczyć na podstawie idealnej masy ciała. Najprostszy wzór na jej obliczenie to: wzrost (cm) – 100. Dla uproszczenia można [...]

Monitorowanie pacjenta leczonego żywieniowo

Chory żywiony pozajelitowo lub dojelitowo powinien być monitorowany w celu oceny skuteczności postępowania, objawów niepożądanych oraz stanu zdrowia, którego zmiany mogą wymagać [...]

Powikłania

W grupie 10-20% chorych żywionych do- i pozajelitowo stwierdza się różnego rodzaju powikłania tego leczenia. W przypadku obu rodzajów interwencji można stwierdzić zaburzenia wodno-elektrolitowe [...]

Do góry