Choroby zakaźne

Zakażenie Clostridioides difficile – diagnostyka i postępowanie

prof. dr hab. n. med. Anna Piekarska

Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Anna Piekarska

Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii,

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Wojewódzki Specjalistyczny Szpital im. dr. Wł. Biegańskiego

ul. Kniaziewicza 1/5, 91-347 Łódź

  • Do głównych czynników ryzyka zakażenia C. difficile należą hospitalizacja i antybiotykoterapia
  • Rozpoznanie CDI można ustalić na podstawie objawów klinicznych, wykazania toksyny lub genów toksynotwórczych C. difficile oraz GDH w kale, a także badania amplifikacji kwasów nukleinowych
  • Leczenie pierwszego incydentu CDI i nawrotów przebiega podobnie. Lekiem pierwszego rzutu jest wankomycyna

Objawowe zakażenie Clostridioides (wcześniej Clostridium) difficile (CDI – Clostridioides difficile infection) jest ostrą chorobą zapalną przewodu pokarmowego, objawiającą się co najmniej 3 nieuformowanymi stolcami w ciągu 24 godzin1,2.

Clostridioides difficile (CD) jest bakterią beztlenową, której najważniejszą cechą biologiczną jest zdolność do wytwarzania zarodników (spór) oraz egzotoksyn1.

Według danych epidemiologicznych w 2018 r. zapadalność na CDI wynosiła 30,2/100 000 osób, z czego 87% wymagało leczenia szpitalnego3. Dane te nie odzwierciedlają rzeczywistej skali zachorowań, a nawroty choroby są obserwowane u ok. 20% pacjentów, szczególnie w grupie osób starszych z upośledzoną odpornością.

Czynniki predysponujące do wystąpienia CDI

Większość przypadków CDI jest związana z opieką medyczną, głównie hospitalizacją w ciągu ostatnich 12 tygodni4-9. Drugi ważny czynnik rozwoju CDI to antybiotykoterapia w okresie podobnym jak hospitalizacja. Ryzyko wystąpienia choroby jest najwyższe w pierwszych 4 tygodniach po anty­biotykoterapii i przypisywane wielu grupom antybiotyków. Wpływ antybiotykoterapii na rozwój objawowego zakażenia C. difficile przedstawiono w tabeli 110,11

Wśród innych czynników ryzyka CDI wymienia się: podeszły wiek, stosowanie inhibitorów pompy protonowej (PPI – proton pump inhibitors)12,13, antagonistów receptora H2, chemioterapię nowotworów, szczególnie w fazie neutropenii12-21, poddanie zabiegom chirurgicznym w obrębie przewodu pokarmowego, a także żywienie przez sondę16,22,23. Choroba występuje częściej także u chorych cierpiących na: niewydolność nerek, niewydolność wątroby, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nowotwory, zakażenie HIV, choroby przebiegające z wyniszczeniem i hipoalbuminemią oraz niedobór witaminy D310,24,26. Ryzyko zachorowania na CDI jest 5-krotnie wyższe wśród biorców narządów oraz szpiku10,28,29.

Objawy kliniczne CDI

Najbardziej typowymi objawami są wodniste stolce o charakterystycznym zapachu, którym towarzyszą bóle brzucha i gorączka. Przebieg kliniczny CDI zależy od typu CD oraz stanu ogólnego pacjenta i chorób współistniejących w chwili zakażenia1,13.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Czynniki predysponujące do wystąpienia CDI

Większość przypadków CDI jest związana z opieką medyczną, głównie hospitalizacją w ciągu ostatnich 12 tygodni4-9. Drugi ważny czynnik rozwoju CDI to antybiotykoterapia w okresie [...]

Objawy kliniczne CDI

Najbardziej typowymi objawami są wodniste stolce o charakterystycznym zapachu, którym towarzyszą bóle brzucha i gorączka. Przebieg kliniczny CDI zależy od typu CD oraz [...]

Powikłania CDI

Najcięższym powikłaniem CDI jest toksyczne rozdęcie okrężnicy (TRO), występujące u ok. 4% chorych31,32. Należy je leczyć zachowawczo zgodnie ze schematem stosowanym w przebiegu [...]

Rozpoznanie CDI

Pojawienie się co najmniej 3 nieuformowanych stolców w ciągu 24 godzin u osoby z grupy ryzyka CDI jest wskazaniem do wykonania badań w kierunku tego [...]

Leczenie CDI

Leczenie pierwszego incydentu CDI nie różni się istotnie od terapii nawrotów. Rozpoczynając leczenie CDI, należy w pierwszej kolejności zakończyć tak szybko, jak [...]

Izolacja chorych na CDI

Zakażenie C. difficile najczęściej jest przenoszone przez zanieczyszczone sporami ręce personelu medycznego oraz zanieczyszczone sprzęty55. Jednym z ważnych czynników wystąpienia CDI w warunkach [...]

Zapobieganie CDI

W celu zapobiegania zakażeniom o etiologii C. difficile zaleca się1,59,60:

Do góry