Kardiologia
Poszerzenie aorty brzusznej – rola internisty
prof. dr hab. n. med. Agata Stanek
- Omówienie czynników ryzyka rozwoju tętniaka aorty brzusznej (AAA), z których najsilniejsze są palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze
- Najczęstsze objawy AAA, które pojawiają się dopiero wtedy, gdy osiągnie on większy rozmiar, a także symptomy wskazujące na pęknięcie tętniaka
- Leczenie zachowawcze, w tym stosowanie statyn, β-andrenolityków, kwasu acetylosalicylowego, u pacjentów z wykrytym AAA
Mianem tętniaka aorty brzusznej (AAA – abdominal aortic aneurysm) określa się poszerzenie miejscowe aorty o >50% jej prawidłowej średnicy lub poszerzenie średnicy naczynia do ≥30 mm, lub zwiększenie średnicy aorty 1,5 raza w porównaniu z naczyniem prawidłowej średnicy stwierdzanej na poziomie tętnic nerkowych, która wynosi ok. 2 cm. Tętniaki aorty brzusznej w odcinku podnerkowym stanowią ok. 90% wszystkich tętniaków aorty. Tętniak aorty brzusznej częściej występuje u mężczyzn po 55 r.ż. i najczęściej nie powoduje objawów, a jest wykrywany zazwyczaj przypadkowo w badaniu ultrasonograficznym (USG) jamy brzusznej wykonywanym z innych przyczyn. Patologia ta występuje 8-krotnie częściej u mężczyzn, ale ryzyko pęknięcia tętniaka jest większe u kobiet. Ryzyko pęknięcia AAA zwiększa się wraz ze wzrostem średnicy aorty i istotnie rośnie przy średnicy aorty >50 mm. Do najsilniejszych czynników ryzyka zalicza się palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze1,2.
Epidemiologia tętniaka aorty brzusznej
W 2019 r. Public Health England (PHE) podało, że 0,97% mężczyzn poddanych badaniu przesiewowemu miało AAA. W zależności od położenia geograficznego wartość ta wahała się od 0,66% do 1,77%3.
Tętniak aorty brzusznej stanowi przyczynę około 1% zgonów mężczyzn w wieku >65 lat i jest dziesiątą najczęstszą przyczyną zgonów mężczyzn w wieku ≥65 lat4.
W 2021 r. Png i wsp. opublikowali badanie, w którym wykazano zmniejszenie śmiertelności z powodu AAA w latach 2011-2015. Obserwowane tendencje spadkowe w zakresie śmiertelności z powodu AAA zarówno w grupie pacjentów poniżej, jak i powyżej 65 r.ż. dodatnio korelowały z paleniem papierosów oraz nadciśnieniem tętniczym. Autorzy postulują, że dalsze wysiłki ukierunkowane na zaprzestanie palenia oraz kontrolę ciśnienia tętniczego przyczynią się do zmniejszenia śmiertelności z powodu AAA5.
W badaniu retrospektywnym opublikowanym przez Chuna i wsp. w 2019 r. oceniano z kolei wyniki 10-letniego programu przesiewowego badania AAA prowadzonego przez regionalny system opieki zdrowotnej Veterans Affairs. Ogólny 10-letni wskaźnik AAA wyniósł 6,3%. Więcej małych tętniaków (3,0-4,4 cm) i mniej dużych tętniaków (≥5,5 cm) wykryto w ciągu ostatnich 5 lat w porównaniu z pierwszymi 5 latami programu badań przesiewowych6.
