Pulmonologia
Praktyczne aspekty prowadzenia domowej terapii tlenem
lek. Leszek Szyszka
- Do domowego leczenia tlenem kwalifikuje się pacjentów z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, z hipoksemią ≤55 mmHg oraz w przedziale 55-60 mmHg spełniających przynajmniej jedno z kryteriów: hematokryt >55%, cechy przerostu prawej komory serca w EKG i radiologiczne lub echokardiograficzne cechy nadciśnienia płucnego
- Terapia obejmuje: leczenie chorób podstawowej i współistniejących w stabilnym okresie schorzenia, szczepienia przeciw pneumokokom i grypie oraz leczenie zaostrzeń
- W wybranych przypadkach opcją dla pacjenta w stabilnym okresie choroby jest nieinwazyjna wentylacja mechaniczna lub przeszczepienie płuc
Domowe leczenie tlenem to terapia polegająca na dostarczaniu choremu w domu tlenu o niskim przepływie (1-3 l/min)1, uzyskiwanym z koncentratorów tlenu lub ze zbiorników z tlenem ciekłym. Wskazaniem do stosowania tlenu w warunkach domowych jest przewlekła niewydolność oddechowa, do której prowadzą liczne choroby układu oddechowego, zwłaszcza przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), choroby śródmiąższowe płuc (w tym zmiany pocovidowe) i rzadziej astma czy zmiany pogruźlicze, pylica płuc, rozstrzenie oskrzeli. Zastosowanie tlenu przez 15 godzin na dobę wydłuża życie pacjentów w schyłkowej fazie POChP2,3 i poprawia jakość życia osób z zaawansowanymi śródmiąższowymi chorobami płuc4.
Kwalifikacja
Chory skierowany do ośrodka domowego leczenia tlenem powinien mieć wyniki następujących badań: morfologia, RTG klatki piersiowej, EKG, spirometria oraz gazometria. Badania te mogą też zostać wykonane w ośrodku domowego leczenia tlenem. Na terapię powinni być kierowani chorzy z przewlekłymi chorobami układu oddechowego z hipoksemią <60 mmHg, chorzy z ciężką i bardzo ciężką obturacją (nasilona pierwszosekundowa objętość wydechowa [FEV1 – forced expiratory volume in one second] <50%), z poliglobulią i hematokrytem >55%, z wysoką punktacją (3 lub 4) w skali nasilenia duszności (mMRC – modified Medical Research Council) (tab. 1).
Zgodnie z zaleceniami Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) do domowego leczenia tlenem nie kwalifikują się pacjenci z chorobami nowotworowymi układu oddechowego. Tę grupę chorych należy kierować do hospicjów dziennych mających koncentratory tlenu, gdzie leczenie tlenem stanowi element kompleksowej opieki paliatywnej. Według zaleceń NFZ do domowego leczenia tlenem nie można też zakwalifikować chorych palących papierosy.
Kwalifikacja do domowego leczenia tlenem odbywa się w stabilnym okresie choroby, nigdy w jej zaostrzeniach. Do tej formy terapii chorzy są włączani na stałe lub warunkowo. Kwalifikacja warunkowa odbywa się po pobycie w szpitalu z powodu pogorszeni...