Czym jest refluks krtaniowo-gardłowy?

Kiedy treść żołądkowa cofa się do gardła, a następnie drażni nabłonek górnych dróg oddechowych, mówimy o występowaniu refluksu krtaniowo-gardłowego (LPR – laryngopharyngeal reflux). Pojęcie zostało wprowadzone przez ekspertów American Academy of Otolaryngology-Head and Neck Surgery¹. Wielu badaczy uważa, że LPR jest jedną z głównych przyczyn przewlekłego zapalenia krtani i gardła². Jego patogeneza i leczenie pozostają jednak kontrowersyjne. Podczas gdy choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) jest w centrum zainteresowania gastroenterologów, pacjenci zmagający się z objawami LPR zgłaszają się zazwyczaj do laryngologa. Autorzy części badań dowodzą identycznego patomechanizmu obydwu chorób, nazywając LPR pozaprzełykową manifestacją GERD. Inni wskazują także na istnienie w LPR pośredniego mechanizmu stymulacji nerwu błędnego powodującego przewlekły kaszel i odkrztuszanie skutkujące wtórnym uszkodzeniem tkanek. Jednocześnie obecność pompy protonowej (H⁺/K⁺ ATP-aza) w krtani może indukować wytwarzanie kwasu i uszkodzenie błony śluzowej³. Ponadto nabłonek górnych dróg oddechowych jest dużo bardziej wrażliwy na uszkodzenia wskutek działania treści żołądkowo-dwunastniczej niż nabłonek przełyku. Nawet do 50 epizodów refluksu dziennie o pH <4, sięgających ponad dolny zwieracz przełyku jest uznawane za fizjologiczne u zdrowego człowieka, szczególnie po posiłku. Natomiast stan, w którym cofająca się treść sięga ponad górny zwieracz przełyku, zawsze powinien być traktowany jako patologiczny. Nawet niewielka liczba takich zdarzeń prowadzi do powstania przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej krtani trwającego kilka tygodni, a nawet utrzymującego się stale⁴. Ponadto powstawaniu zmian w przebiegu LPR sprzyja nierównowaga między czynnikami destrukcyjnymi a protekcyjnymi. Podstawowym czynnikiem ochronnym dla tkanek jest ślina, która za pomocą jonów wodorowęglanowych ma zdolność do rozcieńczania i neutralizacji treści refluksowej. U pacjentów z LPR zaobserwowano niestety, że ich ślina ma mniejszą objętość, niższe pH w porównaniu z osobami zdrowymi, a także obniżony poziom naskórkowego czynnika wzrostu (EGF – epidermal growth factor) pełniącego kluczową funkcję w regeneracji nabłonka⁵.