Temat numeru

Gruźlica – aktualny problem czy wymarła choroba?

dr hab. n. med. Maria Korzeniewska-Koseła, prof. IGiChP

Zakład Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Maria Korzeniewska-Koseła, prof. IGiChP

Zakład Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa

  • Grupy osób, u których ryzyko zakażenia prątkami gruźlicy jest największe
  • Objawy, które przed wykonaniem badań diagnostycznych, powinny skłaniać do rozważenia występowania u danego pacjenta gruźlicy
  • Badania, które należy wykonać, by potwierdzić występowanie gruźlicy lub utajone zakażenie prątkiem gruźlicy

Gruźlica w czasie pandemii COVID-19

Gruźlica jest chorobą zakaźną, wywołaną przez prątki tworzące Mycobacterium tuberculosis complex. U ludzi wywołuje ją zwykle gatunek Mycobacterium tuberculosis. Zanim ogłoszono pandemię COVID-19, gruźlica była główną przyczyną zgonów spowodowanych pojedynczym czynnikiem zakaźnym, przed HIV/AIDS. Szacunkowa liczba nowych przypadków gruźlicy na świecie w 2018 r. wynosiła 10 mln, podobnie jak w latach wcześniejszych. W 2018 r. z jej powodu zmarło około 1,2 mln chorych, niezakażonych HIV.

W 2014 r. World Health Organization (WHO) wprowadziła nową strategię walki z gruźlicą „End TB Strategy”, której celem jest zmniejszenie do 2030 r. liczby zgonów z powodu gruźlicy o 90% i zapadalności o 80% w porównaniu z 2015 r.

Jeszcze przed pandemią COVID-19 globalny sukces strategii i szanse na opanowanie gruźlicy na świecie były wątpliwe. Zapadalność na gruźlicę na świecie zmniejszała się zbyt wolno, średnio o 2% rocznie. W krajach o małej zapadalności, tzn. od 3 do 10 nowych przypadków na 100 000 ludności, spadek wynosił 7-10% rocznie, w krajach o dużej zapadalności, tzn. od 200 do 500 nowych zachorowań na 100 000 ludności, był on niewielki lub w ogóle nie występował. Umieralność z powodu gruźlicy zmniejszała się szybciej, o 4% rocznie.

Pandemia COVID-19 i zakłócenia w opiece nad chorymi na gruźlicę doprowadziły w wielu krajach do spadku wykrywalności przypadków gruźlicy, gorszych wyników leczenia i większej umieralności z powodu tej choroby. W porównaniu z 2019 r. w 2020 r. liczba wykrytych i zarejestrowanych przypadków gruźlicy na świecie zmniejszyła się z 7,1 mln do 5,8 mln. Zgodnie z szacunkami WHO rzeczywista liczba osób, które zachorowały na gruźlicę w 2020 r., sięgała 10 mln, co oznacza, że u 4 mln osób choroby nie wykryto i nie rozpoczęto leczenia.

Według analiz WHO z czasów jeszcze przed pandemią COVID-19 rocznie nie wykrywano około 3 mln przypadków gruźlicy na świecie, w tym u wielu dzieci, ponieważ tylu chorych nie miało dostępu do ochrony zdrowia. Ponad połowa chorych na gruźlicę wielole...

Dane dotyczące gruźlicy w krajach Unii Europejskiej w 2020 r. mogą podobnie jak rejestry przypadków z innych regionów świata nie oddawać rzeczywistego stanu. European Centre for Disease Prevention and Control zaleca, by interpretować dane wskazują...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zakażenie prątkiem gruźlicy, grupy ryzyka zachorowania

Zakażenie następuje po inhalacji z dróg oddechowych chorego aerozolu zawierającego prątki gruźlicy. Źródłem zakażenia są niemal wyłącznie prątkujący chorzy na gruźlicę płuc. [...]

Objawy wskazujące na gruźlicę

Gruźlicę uznaje się za pierwotną, jeśli wystąpiła w ciągu roku od zakażenia. Gruźlica popierwotna może wystąpić już od roku do 2 lat [...]

Rozpoznawanie gruźlicy

U osób z podejrzeniem gruźlicy zwykle jako pierwsze wykonuje się badanie radiologiczne płuc. Zmiany w badaniach obrazowych nie są specyficzne dla gruźlicy i nie potwierdzają [...]

Wykrywanie utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy i leczenie profilaktyczne

Leczenie profilaktyczne, tzn. leczenie utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy, by zapobiec jego przejściu do aktywnej choroby, jest ważnym elementem strategii „End TB”. [...]

Leczenie gruźlicy

Leczenie gruźlicy opiera się na trzech zasadach:

Podsumowanie

Gruźlica nie wymarła, nadal jest przyczyną ludzkiego cierpienia i śmierci. Trzeba o niej pamiętać. W krajach uprzemysłowionych występuje głównie w społecznych grupach ryzyka, z utrudnionym z wielu [...]
Do góry