Immunologia
Pneumocystoza jako problem u pacjentów w immunosupresji i nie tylko
lek. Carlo Bieńkowski1,2,3
dr hab. n. med. Maria Pokorska-Śpiewak1,2
- W jakich sytuacjach podejrzewać u pacjenta niedobór odporności
- Objawy zakażenia Pneumocystis jiroveci oraz metody diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej
- Pacjenci, u których wskazane jest włączenie profilaktyki, oraz leki podawane w leczeniu zakażenia P. jiroveci
Pneumocystozowe zapalenie płuc (PCP – pneumocystis pneumonia) to zapalenie płuc o etiologii Pneumocystis jiroveci (dawniej carinii) (PJ). Pneumocystis jiroveci jest kosmopolitycznym grzybem, który u osób z obniżoną odpornością może wywoływać infekcje oportunistyczne i prowadzi do zwiększonego ryzyka zgonu1. Do osób szczególnie narażonych na zachorowanie na pneumocystozę należą pacjenci z wrodzonymi oraz nabytymi niedoborami odporności, m.in. wcześniaki, osoby niedożywione, biorcy przeszczepów, pacjenci zakażeni ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus) oraz osoby przewlekle stosujące terapię immunosupresyjną2.
Zaburzenia odporności
Niedobór odporności może być wywołany szeregiem różnych czynników, zarówno odwracalnych, jak i nieodwracalnych. Istotne jest wyszczególnienie grupy pacjentów, u których należy podejrzewać zaburzenia odporności. Według European Society of Immunodeficiencies (ESID) niedobór odporności należy podejrzewać u każdego pacjenta, który:
- W ciągu roku miał co najmniej 4 zakażenia wymagające antybiotykoterapii (zapalenie ucha, oskrzeli, zatok obocznych nosa lub płuc)
- Ma nawracające zakażenia lub zakażenia wymagające długotrwałej antybiotykoterapii
- Przebył co najmniej 2 ciężkie infekcje bakteryjne, np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsę, zakażenie tkanki podskórnej, zapalenie kości i szpiku
- Przebył co najmniej 2 potwierdzone radiologicznie zapalenia płuc w ciągu 3 lat
- Choruje na infekcje o nietypowej lokalizacji lub wywołane przez nietypowe patogeny
- Ma dodatni wywiad w kierunku pierwotnych niedoborów odporności w rodzinie3.
Ponadto według Jeffrey Modell Foundation wyróżnia się 10 tzw. objawów ostrzegawczych, przy których powinniśmy przeprowadzić dalszą diagnostykę w kierunku zaburzeń odporności:
- Co najmniej 2 zapalenia ucha w ciągu roku
- Co najmniej 2 zapalenia zatok obocznych nosa w ciągu roku u osoby bez alergii
- Jedno zapalenie płuc rocznie przez >1 rok
- Przewlekła biegunka z utratą masy ciała
- Nawracające zakażenia wirusowe
- Nawracająca konieczność stosowania dożylnej antybiotykoterapii
- Nawracające ropnie głębokie skóry lub narządów wewnętrznych
- Przewlekające się zakażenie grzybicze
- Zakażenie prątkami atypowymi
- Występowanie w rodzinie pierwotnego niedoboru odporności3.
