Immunologia

Pneumocystoza jako problem u pacjentów w immunosupresji i nie tylko

lek. Carlo Bieńkowski1,2,3

dr hab. n. med. Maria Pokorska-Śpiewak1,2

1Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

2Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie

3Szkoła Doktorska, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

lek. Carlo Bieńkowski

Wojewódzki Szpital Zakaźny

ul. Wolska 37, 02-091 Warszawa

e-mail: carlo.bienkowski@gmail.com

tel. 22 335 53 01

  • W jakich sytuacjach podejrzewać u pacjenta niedobór odporności
  • Objawy zakażenia Pneumocystis jiroveci oraz metody diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej
  • Pacjenci, u których wskazane jest włączenie profilaktyki, oraz leki podawane w leczeniu zakażenia P. jiroveci 

Pneumocystozowe zapalenie płuc (PCP – pneumocystis pneumonia) to zapalenie płuc o etiologii Pneumocystis jiroveci (dawniej carinii) (PJ). Pneumocystis jiroveci jest kosmopolitycznym grzybem, który u osób z obniżoną odpornością może wywoływać infekcje oportunistyczne i prowadzi do zwiększonego ryzyka zgonu1. Do osób szczególnie narażonych na zachorowanie na pneumocystozę należą pacjenci z wrodzonymi oraz nabytymi niedoborami odporności, m.in. wcześniaki, osoby niedożywione, biorcy przeszczepów, pacjenci zakażeni ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus) oraz osoby przewlekle stosujące terapię immunosupresyjną2.

Zaburzenia odporności

Niedobór odporności może być wywołany szeregiem różnych czynników, zarówno odwracalnych, jak i nieodwracalnych. Istotne jest wyszczególnienie grupy pacjentów, u których należy podejrzewać zaburzenia odporności. Według European Society of Immunodeficiencies (ESID) niedobór odporności należy podejrzewać u każdego pacjenta, który:

  1. W ciągu roku miał co najmniej 4 zakażenia wymagające antybiotykoterapii (zapalenie ucha, oskrzeli, zatok obocznych nosa lub płuc)
  2. Ma nawracające zakażenia lub zakażenia wymagające długotrwałej antybiotykoterapii
  3. Przebył co najmniej 2 ciężkie infekcje bakteryjne, np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsę, zakażenie tkanki podskórnej, zapalenie kości i szpiku
  4. Przebył co najmniej 2 potwierdzone radiologicznie zapalenia płuc w ciągu 3 lat
  5. Choruje na infekcje o nietypowej lokalizacji lub wywołane przez nietypowe patogeny
  6. Ma dodatni wywiad w kierunku pierwotnych niedoborów odporności w rodzinie3.

Ponadto według Jeffrey Modell Foundation wyróżnia się 10 tzw. objawów ostrzegawczych, przy których powinniśmy przeprowadzić dalszą diagnostykę w kierunku zaburzeń odporności:

  1. Co najmniej 2 zapalenia ucha w ciągu roku
  2. Co najmniej 2 zapalenia zatok obocznych nosa w ciągu roku u osoby bez alergii
  3. Jedno zapalenie płuc rocznie przez >1 rok
  4. Przewlekła biegunka z utratą masy ciała
  5. Nawracające zakażenia wirusowe
  6. Nawracająca konieczność stosowania dożylnej antybiotykoterapii
  7. Nawracające ropnie głębokie skóry lub narządów wewnętrznych
  8. Przewlekające się zakażenie grzybicze
  9. Zakażenie prątkami atypowymi
  10. Występowanie w rodzinie pierwotnego niedoboru odporności3.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Infekcje oportunistyczne

Infekcje oportunistyczne to zakażenia wywołane przez bakterie, wirusy, grzyby lub organizmy komensalne, które zasiedlają organizmy i nie wywołują choroby u zdrowych osób. Prawdopodobnie [...]

Zarys historyczny

Pierwsze przypadki zapalenia płuc wywołanego przez PJ zaobserwowano w latach 60. XX wieku jako dolegliwość spowodowaną obecnością patogenu oportunistycznego u dzieci z wrodzonym niedoborem [...]

Obraz kliniczny pneumocystozy

Pneumocystis jiroveci przenosi się drogą kropelkową. Zakażenie zwykle jest bezobjawowe, natomiast w przypadku obniżonej odporności może dojść do rozwoju śródmiąższowego zapalenia płuc [...]

Rozpoznanie

Podejrzenie choroby ustala się na podstawie obrazu klinicznego i badań dodatkowych (obrazowych i laboratoryjnych). W celu jednoznacznego potwierdzenia rozpoznania konieczne jest wykrycie komórek PJ [...]

Profilaktyka i leczenie PCP

Messiaen i wsp. w przeglądzie systematycznym poszukiwali związku między poziomem limfocytów CD4+ we krwi a ryzykiem wystąpienia PCP u pacjentów z nieprawidłową odpornością, ale z wykluczonym zakażeniem [...]

Podsumowanie

Zakażenie Pneumocystis jiroveci może przebiegać jako bezobjawowa kolonizacja bądź zapalenie płuc o różnym stopniu nasilenia. Zakażenie może być szczególnie groźne dla pacjentów [...]

Do góry