Testosteron promuje i reguluje niezliczone procesy fizjologiczne na poziomie ogólnoustrojowym, tkankowym, komórkowym i molekularnym. Jego niedobór w surowicy powoduje zazwyczaj zmniejszenie libido, zaburzenia erekcji, redukcję wytrzymałości, obniżenie nastroju oraz zmniejszenie masy mięśniowej i kostnej. Obniżone stężenie testosteronu odpowiada za rozwój hipogonadyzmu. Jest on zespołem klinicznym, który może wpływać niekorzystnie na działanie wielu układów oraz doprowadzić do obniżenia jakości życia. Warunkiem ustalenia rozpoznania jest współwystępowanie objawów klinicznych hipogonadyzmu oraz niskich stężeń testosteronu. Hipogonadyzm dzielimy na pierwotny, który może być skutkiem choroby jąder, oraz wtórny związany z dysfunkcją podwzgórza lub przysadki albo obu tych narządów (przyczyna mieszana). Hipogonadyzm wtórny występuje najczęściej u mężczyzn w starszym wieku i jest określany jako hipogonadyzm późny (LOH – late-onset hypogonadism) lub związany z wiekiem. Za osiowe objawy hipogonadyzmu uważa się zaburzenia dotyczące sfery seksualnej. Niemniej obraz kliniczny pacjenta z hipogonadyzmem jest często bardzo złożony i na zaburzenia te nakładają się zmiany fizyczne przeplatające się z zaburzeniami wegetatywnymi, kardiometabolicznymi i dysfunkcjami dotykającymi sfery emocji i nastroju. Co należy podkreślić, stanowią one udrękę dla pacjenta dotkniętego hipogonadyzmem, pozbawiają go wigoru i często radykalnie pogarszają jakość życia. Najczęstsze objawy i stany kliniczne występujące u pacjentów z hipogonadyzmem przedstawiono na rycinie 1. 

Częstość występowania

Szacunki dotyczące częstości występowania niedoboru testosteronu u mężczyzn różnią się znacznie w zależności od badanej populacji, rodzaju badania oraz definicji przyjętej przez autorów. W badaniach populacyjnych odsetki pacjentów z hipogonadyzmem...

Patogeneza

Hipogonadyzm pierwotny i wtórny różnią się swoją patogenezą. W pierwotnym hipogonadyzmie upośledzona produkcja testosteronu na poziomie jąder utrudnia spermatogenezę z towarzyszącym jej podwyższeniem stężenia gonadotropin w surowicy. Hipogonadyzm wtórny wynika z dysfunkcji układu podwzgórze–przysadka–gonady z prawidłowym lub niskim stężeniem gonadotropin w surowicy. Prawidłowe fizjologiczne funkcjonowanie osi podwzgórze–przysadka–gonady jest niezbędne do wirylizacji, męskiego rozrodu i utrzymania beztłuszczowej masy mięśniowej i kostnej.