Nadwaga i otyłość według World Health Organization (WHO) definiowane są jako nieprawidłowe lub nadmier­ne gromadzenie tkanki tłuszczowej, które niekorzystnie wpły­wa na zdrowie człowieka. Nadwagę rozpoznaje się, kiedy wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index) wynosi co najmniej 25 kg/m², a otyłość – jeśli co najmniej 30 kg/m^21,2. Obserwowany jest stały wzrost (trzykrotny od 1975 r.) częstości występowania nadwagi i otyłości. Na świecie w 2016 r. u 39% dorosłej populacji występowała nadwaga, a u 13% otyłość; w liczbach bezwzględnych nadwagę i otyłość miało ponad 1,9 mld dorosłych w wieku co najmniej 18 lat. Spośród tych osób ponad 650 mln było otyłych. Jednocześnie nadwaga lub otyłość występowała u 390 mln dzieci w wieku 5-19 lat. Problem urósł zatem do rozmiarów epidemii. Według WHO w 2017 r. ponad 4 mln ludzi zmarło z powodu powikłań nadwagi lub otyłości, stąd tak istotne jest zapobieganie i leczenie tych zaburzeń³. W Polsce częstość występowania nadwagi w dorosłej populacji wynosiła w badaniu PolSenior (lata 2007-11) 41,1% (odpowiednio 37,9% kobiet i 44,8% mężczyzn), a w badaniu WOBASZ II (lata 2013-2014) udokumentowano ją u 30,5% kobiet i 43,2% mężczyzn. Otyłość występowała u 25% kobiet i 24,4% mężczyzn. Podążając za wytycznymi The Obesity Society (TOS), coraz częściej w odniesieniu do otyłości używa się też określenia „choroba otyłościowa”⁴. Powikłania otyłości są liczne¹ i prowadzą do inwalidztwa oraz zwiększonej chorobowości i śmiertelności. Do powikłań zalicza się m.in. choroby układu sercowo-naczyniowego, zaburzenia gospodarki węglowodanowej, w tym cukrzycę, schorzenia układu kostno-mięśniowego oraz nowotwory. Należy pamiętać, że z jednej strony otyłość skutkuje wystąpieniem zmian hormonalnych¹, a z drugiej – istnieją pewne zaburzenia hormonalne sprzyjające rozwojowi otyłości lub nasilające stopień gromadzenia tkanki tłuszczowej⁵. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi European Society of Endocrinology (ESE) z 2020 r.⁵ u pacjenta z chorobą otyłościową zaleca się diagnostykę w kierunku występowania co najmniej kilku patologii, które mogą być jej przyczyną, w tym m.in.: endogennej hiperkortyzolemii (zespołu Cushinga), niedoczynności tarczycy, nadmiaru androgenów u kobiet, niedoboru androgenów u mężczyzn, niedoczynności jajników, niedoboru hormonu wzrostu, niedoczynności przysadki lub podwzgórza, insulinoma czy też zespołów genetycznych przebiegających z otyłością oraz zaburzeń hormonalnych indukowanych lekami. Każda z tych patologii hormonalnych wykazuje swoiste cechy biochemiczne, a część także fenotypowe. Poniżej przedstawiono zwięzłe omówienie zaburzeń hormonalnych sprzyjających wystąpieniu nadwagi i otyłości lub je nasilających, które zostały wymienione w wytycznych ESE⁵.