Ginekologia

Rak jajnika – co każdy internista wiedzieć powinien

prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński1

dr n. med. Anna Dańska-Bidzińska2

dr n. med. Szymon Piątek1

dr n. med. Agnieszka Rychlik1

1Klinika Ginekologii Onkologicznej, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

2II Katedra Położnictwa i Ginekologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Mariusz Bidziński

Klinika Ginekologii Onkologicznej, NIO-PIB

ul. Roentgena 5, 02-781 Warszawa

  • Rak jajnika jest nazywany cichym zabójcą, choć niejednokrotnie daje objawy, które niestety nie są charakterystyczne dla nowotworów kobiecych narządów płciowych. Często z tego powodu następuje wielotygodniowe opóźnienie w ustaleniu rozpoznania
  • U kobiet z niejasnymi objawami brzusznymi, szczególnie będących w okresie pomenopauzalnym, należy zawsze podejrzewać raka jajnika
  • Oznaczenie testu ROMA i badanie USG (narządów jamy brzusznej i przezpochwowe) powinny zawsze być zlecone, jeśli pomimo dwutygodniowego leczenia dolegliwości brzuszne nie ustępują  


Rak jajnika jest jednym z najgorzej rokujących nowotworów złośliwych występujących u kobiet. Nadal nie dysponujemy skutecznymi narzędziami profilaktycznymi służącymi do wykrywania stanów przednowotworowych lub choroby w jej wczesnym stopniu zaawansowania klinicznego. Dodatkowo objawy, które występują u chorych na raka jajnika, sugerują schorzenia przewodu pokarmowego, co prowadzi do wielotygodniowych opóźnień w ustaleniu właściwego rozpoznania.

Epidemiologia

W Polsce, podobnie jak na świecie, od wielu lat wskaźniki epidemiologiczne zarówno zachorowalności, jak i umieralności nie ulegają obniżeniu, co świadczy przede wszystkim o nieskuteczności działań w zakresie profilaktyki oraz terapii tego nowotworu. Rak jajnika jest powszechnie uznawany za najbardziej śmiertelny nowotwór ginekologiczny, z około 295 414 nowo zdiagnozowanymi przypadkami, co w 2018 r. spowodowało 184 799 zgonów na całym świecie1.

W Polsce w 2012 r. na raka jajnika zachorowały 3544 kobiety, zaś w 2018 r. nowotwór ten rozpoznano w 3734 przypadkach. Z powodu raka jajnika w 2012 r. zmarły 2432 kobiety, zaś w 2018 r. już 2829 chorych2.

Histopatologia i genetyka raka jajnika

Nabłonkowy nowotwór złośliwy jajnika jest chorobą heterogenną obejmującą pięć głównych podtypów:

  • surowiczy rak jajnika o wysokim stopniu złośliwości (HGSOC – high-grade serous ovarian carcinoma)
  • surowiczy rak jajnika o niskim stopniu złośliwości (LGSOC – low-grade serous ovarian carcinoma)
  • endometrioidalny rak jajnika (EnOC – endometrial ovarian carcinoma)
  • rak jasnokomórkowy jajnika (OCCC – ovarian clear cell carcinoma)
  • śluzowy rak jajnika (MOC – mucinous ovarian carcinoma).

Najczęściej jest stwierdzany HGSOC, stanowiący około 70% wszystkich przypadków3. U 60% pacjentek rak jajnika rozpoznaje się w zaawansowanym stadium z powodu skąpoobjawowego przebiegu i braku metod przesiewowych, a wskaźnik 5-letniego przeżycia całkowitego wynosi pomiędzy 30 a 40%2,4.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Czynniki ryzyka raka jajnika

Do najczęściej wymienianych czynników ryzyka zachorowania na raka jajnika należą:

Objawy raka jajnika

Bardzo niecharakterystyczne objawy raka jajnika niekiedy powodują wielotygodniowe opóźnienie w jego rozpoznaniu. Przeprowadzone w Wielkiej Brytanii badanie ankietowe wśród lekarzy rodzinnych potwierdziło obserwację, [...]

Leczenie nowo rozpoznanego raka jajnika

Aby osiągnąć optymalne wyniki terapii, kluczowy jest system scentralizowanego leczenia opartego na ośrodkach dysponujących dużym doświadczeniem w prowadzeniu chorych na raka jajnika [...]

Postępowanie w przypadku kobiety z niejasnymi i uporczywymi objawami brzusznymi oraz wartość diagnostyczna markerów nowotworowych

Rycina 1 ilustruje sposób postępowania u kobiet z niejasnymi i uporczywymi objawami brzusznymi. W tym miejscu należy podkreślić znaczenie oznaczania markera CA125. Jego podwyższona wartość [...]

Podsumowanie

U kobiet z niejasnymi objawami brzusznymi, zwłaszcza tych po menopauzie, należy zawsze podejrzewać występowanie raka jajnika. Bardzo ważne jest zebranie szczegółowego wywiadu rodzinnego [...]

Do góry