Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych (AZPP, zapalenie płuc z nadwrażliwości [HP – hypersensitivity pneumonitis]) jest chorobą śródmiąższową o podłożu zapalnym, która występuje w wyniku powtarzającej się ekspozycji na antygeny organiczne lub substancje chemiczne u osób predysponowanych. Choroba najczęściej rozwija się u rolników, pracowników przemysłu spożywczego, hodowców zwierząt, drwali, pracowników przemysłu chemicznego. Szacuje się, że do rozwoju choroby dochodzi u 5-15% osób narażonych na wysokie stężenie czynników wywołujących. Najczęstsze czynniki etiologiczne to: bakterie (Thermophilic actinomycetes, Bacillus subtilis), grzyby (Aspergillus sp., Penicillium casei, Cephalosporium), białka zwierzęce obecne w odchodach i piórach ptaków oraz związki chemiczne (węgliki kwasu ftalowego oraz izocyjanki). Patogeneza choroby nie jest do końca poznana. Uważa się, że u osób predysponowanych pod wpływem wysokiego stężenia cząstek organicznych o średnicy <5 µm, które penetrują do dystalnych części układu oddechowego, dochodzi do reakcji immunologicznej typu III (wytworzenie kompleksu immunologicznego z produkcją przeciwciał w klasie IgM i IgG) oraz IV (limfocytarny naciek zapalny w dystalnych oskrzelikach i pęcherzykach płucnych) według klasyfikacji alergicznej nadwrażliwości Gella i Coombsa. W procesie patogenetycznym biorą udział również mechanizmy nieswoiste. Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych może przebiegać w sposób ostry, podostry lub przewlekły. U osób przewlekle narażonych na czynniki wywołujące może dojść do procesu włóknienia płuc. Chorobę rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań dodatkowych, z których największe znaczenie mają tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości (HRCT – high resolution computed tomography), badania czynnościowe układu oddechowego, bronchoskopia i płukanie oskrzelowo-pęcherzykowe (BAL – bronchoalveolar lavage) oraz biopsja płuca. Obecnie podkreśla się rolę zespołu wielodyscyplinarnego w diagnostyce AZPP (HP). Rokowanie uzależnione jest od postaci choroby. U osób, u których udało się zidentyfikować czynnik sprawczy i skutecznie usunąć go ze środowiska pacjenta, rokowanie jest pomyślne. Niestety u osób, u których chorobę rozpoznano późno, dochodzi do rozwoju włóknienia płuc.