Okulistyka
Zespół suchego oka – co każdy internista wiedzieć powinien?
dr n. med. Agata R. Plech
- Zespół suchego oka z uwagi na powszechne występowanie oraz uporczywe dolegliwości dla pacjentów staje się częstym powodem wizyt nie tylko u okulisty, lecz także lekarza pierwszego kontaktu czy lekarza chorób wewnętrznych
- Istnieje wiele zależności między chorobami ogólnoustrojowymi, ich leczeniem farmakologicznym a wystąpieniem czy nasileniem objawów zespołu suchego oka
- W artykule omówiono podstawowe informacje na temat epidemiologii, patogenezy, profilaktyki i leczenia tego schorzenia, tak by łatwiej było zrozumieć istotę choroby i pomóc pacjentowi już w czasie pierwszej wizyty
Zespół suchego oka (ZSO) jest wieloczynnikową, powszechną chorobą powierzchni oka, w której film łzowy pokrywający ją traci swoje właściwości ochronne, staje się niestabilny, hiperosmolarny, na powierzchni oka toczy się stan zapalny i dochodzi do uszkodzenia struktur powierzchni oka (rogówka, spojówka, gruczoły łzowe i Meiboma, powieki) oraz połączeń międzykomórkowych. Tak mówi definicja. Niemniej z perspektywy pacjenta cierpiącego na zespół suchego oka i zgłaszającego się czy to do okulisty, czy do lekarza pierwszego kontaktu ważniejsze są dolegliwości, jakie odczuwa. Bywają one różnorakie: suchość oczu, okresowe nadmierne łzawienie, pieczenie oczu, uczucie piasku pod powiekami, zmęczenie, przekrwienie oczu, uczucie gorąca i zaburzenia widzenia.
Epidemiologia
Częstość występowania zespołu suchego oka w naszej populacji waha się od 5% do 50%. Badania obiektywne, sprawdzające stabilność filmu łzowego, produkcję łez i barwienie powierzchni oka pokazują, że nawet u 75% badanych przesiewowo pacjentów występuje zespół suchego oka. W międzynarodowych badaniach epidemiologicznych oszacowano częstość występowania ZSO na 5% do 30% w populacji powyżej 50 r.ż. Choroba rozwija się 1,3-2 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, a częstość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem. Od 38% do 68% przypadków zespołu suchego oka towarzyszy przewlekła dysfunkcja gruczołów Meiboma (MGD – meibomian gland dysfunction)1,2.
Budowa filmu łzowego
Powierzchnię oka, a więc jej zewnętrzną warstwę, tworzą nabłonki – spojówki i rogówki, pokryte filmem łzowym, a także gruczoły łzowe i gruczoły Meiboma. Łzy to płynna warstwa, która wyrównuje nierówności powierzchni oka, doskonale przewodzi światło, łatwo się rozprowadza ruchem powiek i bezproblemowo usuwa w przypadku zanieczyszczeń. Ze względu na obecność składników bakteriobójczych jest pierwszą barierą przed mikroorganizmami, a dzięki obecności rozpuszczonego tlenu zapewnia go nieunaczynionej rogówce. W normalnych warunkach warstwa łez ma niespełna 10 µm grubości. Składa się ona z trzech części: pierwszej – mucynowej, następnie najgrubszej – wodnej, od której głównie zależy właściwe spełnianie przez film łzowy opisanych wyżej funkcji, i ostatniej – tłuszczowej, która chroni oko przed nadmiernym parowaniem (ryc. 1).
