Alergologia
Alergiczne zapalenie spojówek
dr n. med. Ewa Bogacka
- Postaci alergicznego zapalenia spojówek i ich charakterystyka uwzględniająca typowe objawy
- Badania wykorzystywane w diagnostyce; czy zawsze są konieczne?
- Sposoby postępowania niefarmakologicznego i farmakologicznego w poszczególnych chorobach alergicznych oczu
Choroby alergiczne oczu pojawiają się u ok. 40% światowej populacji; mogą być sporadyczne lub stałe, izolowane lub występować w połączeniu z alergią innych narządów i wywołują całą gamę reakcji z nadwrażliwości. Pacjenci z tymi objawami trafiają do gabinetów lekarzy różnych specjalności.
Część badaczy używa terminu „alergiczne zapalenia spojówek” tylko na określenie postaci ograniczających się do spojówki, tzn. sezonowego (okresowego) zapalenia spojówki (IAC – intermittent allergic conjunctivitis/SAC – seasonal allergic conjunctivitis), przetrwałego (całorocznego) zapalenia spojówek (PAC – perennial allergic conjunctivitis) i ostrego alergicznego zapalenia spojówek (AAC – acute allergic conjunctivitis), wynikających z reakcji immunologicznej IgE-zależnej. Wymienione choroby stanowią 98% wszystkich alergii oczu. Inni badacze (w tym autorzy konsensusów polskiego i europejskiego) rozszerzają podział zmian ocznych na reakcje z nadwrażliwości alergicznej i niealergicznej. W tym ujęciu reakcje z nadwrażliwości alergicznej obejmują wyżej wymienione jednostki oraz alergiczne choroby narządu wzroku, które poza spojówką mogą zajmować rogówkę, tkanki powieki i skóry oczodołu; należą do nich m.in. atopowe zapalenie rogówki i spojówek (AKC – atopic keratoconjunctivitis), wiosenne alergiczne zapalenie rogówki i spojówek (VKC – vernal keratoconjunctivitis) oraz kontaktowe zapalenie powiek i spojówek (CBC – contact blepharoconjunctivitis). Zmiany oczne z nadwrażliwości niealergicznej często omawia się przy temacie alergii wzroku, ponieważ mogą wikłać powyższe lub czasami spełniać niektóre kryteria reakcji alergicznej. Należą do nich olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek (GPC – giant papillary conjunctivitis) oraz zapalenie spojówek i powiek z podrażnienia (IBC – irritant blepharoconjunctivitis). Większość badaczy tematu zgadza się ze stwierdzeniem, że alergia oczu izolowana lub współistniejąca z alergią nosa czy skóry pod względem częstości występowania plasuje się na drugim miejscu na świecie, po alergii błony śluzowej nosa. Poza tym, że występuje często, istotnie obniża jakość życia pacjentów, a w niektórych przypadkach stanowi ryzyko trwałego uszkodzenia widzenia. Zdecydowana większość chorób alergicznych oczu jest łatwa do zdiagnozowania i leczenia, dlatego mogą się nimi zajmować lekarze różnych specjalności. Natomiast rzadziej występujące alergie oczu, jak VKC i AKC, które mogą uszkadzać rogówkę, wymagają leczenia okulistycznego, często wspólnie z alergologiem lub dermatologiem. W związku z tym wiedza o tych chorobach powinna być powszechna.