Kardiologia

Stymulator, kardiowerter, defibrylator, terapia resynchronizująca – vademecum

lek. Adam Wojtaszczyk

dr n. med. Krzysztof Kaczmarek

dr hab. n. med. Paweł Ptaszyński, prof. UM

Klinika Elektrokardiologii, Centralny Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Paweł Ptaszyński, prof. UM

Klinika Elektrokardiologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi,

Centralny Szpital Kliniczny

ul. Pomorska 251, 92-213 Łódź

  • Rodzaje urządzeń wszczepialnych stosowanych w kardiologii i sposób ich działania
  • Wskazania do wszczepienia kardiostymulatora i kardiowertera-defibrylatora na podstawie wytycznych ESC
  • Sytuacje, w których konieczne jest usunięcie wszczepionego urządzenia

Pierwszy stały stymulator serca (PM – pacemaker) wszczepił Åke Senning, szwedzki kardiochirurg, 8 października 1958 r. Mimo że urządzenie działało jedynie trzy godziny, wydarzenie to rozpoczęło nową erę w kardiologii. Olbrzymi postęp techniczny, który dokonał się w ciągu lat, pozwolił na miniaturyzację wszczepianych urządzeń oraz zastosowanie coraz bardziej złożonych trybów stymulacji. Kolejnym krokiem było wprowadzenie wszczepialnych kardiowerterów-defibrylatorów (ICD – implantable cardioverter-defibrillator), co pozwoliło na leczenie już nie tylko bradykardii, lecz także groźnych tachyarytmii komorowych. W armamentarium współczesnej elektrofizjologii znajdują się również urządzenia do resynchronizacji serca, PM bezelektrodowe czy podskórne ICD.

Kardiostymulatory

Dysfunkcja układu bodźcoprzewodzącego serca może dotyczyć własnych ośrodków bodźcotwórczych (choroba węzła zatokowego) i/lub szlaków przewodzących pobudzenia elektryczne do roboczych kardiomiocytów (bloki przedsionkowo-komorowe, zaburzenia przewodnictwa śródkomorowego). Obie sytuacje mogą prowadzić do okresowej bądź stałej bradykardii. Ta z kolei może się objawiać jako osłabienie, niemożność podejmowania wysiłków, zawroty głowy czy najbardziej groźne omdlenia lub epizody utraty przytomności. W przypadku braku ewidentnych wtórnych przyczyn takich objawów, jak stosowanie leków β-adrenolitycznych, leczeniem z wyboru pozostaje implantacja PM1.

Każdy PM składa się z generatora impulsów oraz podłączonych do niego elektrod wewnątrzsercowych. W zależności od liczby wszczepionych elektrod mówimy o układach dwujamowych (elektrody zlokalizowane w prawym przedsionku i prawej komorze) oraz jednojamowych (jedynie w prawej komorze). Liczba elektrod zależy od rodzaju zaburzeń rytmu i przewodzenia, które występują u danego pacjenta. Obecnie nie implantuje się już układów jednojamowych z elektrodą przedsionkową. Postępująca degeneracja układu bodźcoprzewodzącego powoduje, że u 5-35% pacjentów w ciągu kolejnych 5 lat konieczne staje się doszczepienie elektrody do prawej komory1.

Generator impulsów ma formę niewielkiej, hermetycznie zamkniętej metalowej puszki, w której znajdują się liczne obwody elektroniczne oraz bateria. Materiały, z których zbudowane są urządzenia, takie jak stopy niklu, kobaltu, chromu, tytan czy poli...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wszczepialne kardiowertery-defibrylatory

Ryzyko nagłego zatrzymania krążenia (NZK) w mechanizmie częstoskurczu komorowego bez tętna lub migotania komór (VAs – ventricular arrhythmias) wzrasta w wielu chorobach serca. [...]

Terapia resynchronizująca serca

Szczególną formą elektroterapii serca jest resynchronizacja (CRT – cardiac resynchronization therapy). U pacjentów z HFrEF stosunkowo często obserwuje się zaburzenia przewodnictwa śródkomorowego oraz [...]

Komplikacje związane z urządzeniami wszczepialnymi

Wzrastająca liczba implantacji urządzeń do elektroterapii nieuchronnie prowadzi do wzrostu liczby związanych z nimi problemów. Najniebezpieczniejszą manifestacją infekcji związanej z urządzeniami jest odelektrodowe [...]

Badania obrazowe i radioterapia u pacjentów z urządzeniami wszczepialnymi

Obecnie fakt posiadania przez pacjenta wszczepionego urządzenia do elektroterapii nie stanowi już przeciwwskazania do wykonania badania rezonansu magnetycznego (MR – magnetic [...]

Podsumowanie

Współczesna kardiologia dysponuje szeroką gamą zaawansowanych terapii z wykorzystaniem elektronicznych urządzeń wszczepialnych. Pozwalają one zarówno na poprawę jakości życia, jak i wydłużenie jego [...]

Do góry