Kardiologia
Stymulator, kardiowerter, defibrylator, terapia resynchronizująca – vademecum
lek. Adam Wojtaszczyk
dr n. med. Krzysztof Kaczmarek
dr hab. n. med. Paweł Ptaszyński, prof. UM
- Rodzaje urządzeń wszczepialnych stosowanych w kardiologii i sposób ich działania
- Wskazania do wszczepienia kardiostymulatora i kardiowertera-defibrylatora na podstawie wytycznych ESC
- Sytuacje, w których konieczne jest usunięcie wszczepionego urządzenia
Pierwszy stały stymulator serca (PM – pacemaker) wszczepił Åke Senning, szwedzki kardiochirurg, 8 października 1958 r. Mimo że urządzenie działało jedynie trzy godziny, wydarzenie to rozpoczęło nową erę w kardiologii. Olbrzymi postęp techniczny, który dokonał się w ciągu lat, pozwolił na miniaturyzację wszczepianych urządzeń oraz zastosowanie coraz bardziej złożonych trybów stymulacji. Kolejnym krokiem było wprowadzenie wszczepialnych kardiowerterów-defibrylatorów (ICD – implantable cardioverter-defibrillator), co pozwoliło na leczenie już nie tylko bradykardii, lecz także groźnych tachyarytmii komorowych. W armamentarium współczesnej elektrofizjologii znajdują się również urządzenia do resynchronizacji serca, PM bezelektrodowe czy podskórne ICD.
Kardiostymulatory
Dysfunkcja układu bodźcoprzewodzącego serca może dotyczyć własnych ośrodków bodźcotwórczych (choroba węzła zatokowego) i/lub szlaków przewodzących pobudzenia elektryczne do roboczych kardiomiocytów (bloki przedsionkowo-komorowe, zaburzenia przewodnictwa śródkomorowego). Obie sytuacje mogą prowadzić do okresowej bądź stałej bradykardii. Ta z kolei może się objawiać jako osłabienie, niemożność podejmowania wysiłków, zawroty głowy czy najbardziej groźne omdlenia lub epizody utraty przytomności. W przypadku braku ewidentnych wtórnych przyczyn takich objawów, jak stosowanie leków β-adrenolitycznych, leczeniem z wyboru pozostaje implantacja PM1.
Każdy PM składa się z generatora impulsów oraz podłączonych do niego elektrod wewnątrzsercowych. W zależności od liczby wszczepionych elektrod mówimy o układach dwujamowych (elektrody zlokalizowane w prawym przedsionku i prawej komorze) oraz jednojamowych (jedynie w prawej komorze). Liczba elektrod zależy od rodzaju zaburzeń rytmu i przewodzenia, które występują u danego pacjenta. Obecnie nie implantuje się już układów jednojamowych z elektrodą przedsionkową. Postępująca degeneracja układu bodźcoprzewodzącego powoduje, że u 5-35% pacjentów w ciągu kolejnych 5 lat konieczne staje się doszczepienie elektrody do prawej komory1.
Generator impulsów ma formę niewielkiej, hermetycznie zamkniętej metalowej puszki, w której znajdują się liczne obwody elektroniczne oraz bateria. Materiały, z których zbudowane są urządzenia, takie jak stopy niklu, kobaltu, chromu, tytan czy poli...
