Wentylacja mechaniczna z zastosowaniem dodatniego ciśnienia (PAP – positive airway pressure) polega na podaniu do dróg oddechowych mieszaniny oddechowej pod ciśnieniem wyższym niż atmosferyczne. Przeciwieństwem wentylacji mechanicznej z zastosowaniem PAP były tzw. żelazne płuca, czyli szczelna komora obejmująca ciało pacjenta z wyjątkiem głowy, w której ujemne ciśnienie powodowało rozciąganie klatki piersiowej, a w konsekwencji napływ powietrza do płuc. Była to także mechaniczna wentylacja nieinwazyjna, lecz z zastosowaniem ujemnego ciśnienia. Dalsza część artykułu dotyczy jedynie wentylacji mechanicznej dodatnimi ciśnieniami.

W zależności od sposobu połączenia respiratora z pacjentem wentylację dzielimy na inwazyjną (wymaga intubacji dotchawiczej lub wykonania tracheostomii) oraz nieinwazyjną (NIV – non-invasive ventilation). W drugim przypadku nie jest potrzebne wprowadzenie rurki intubacyjnej do tchawicy, lecz założenie na twarz pacjenta szczelnie przylegającej maski nosowej, nosowo-ustnej, pełnotwarzowej (ryc. 1) lub hełmu obejmującego głowę. Podstawowe różnice pomiędzy wentylacją inwazyjną i nieinwazyjną zawiera tabela 1.

Wyróżniamy dwa główne typy urządzeń do wentylacji nieinwazyjnej z wykorzystaniem PAP, w zależności od sposobu modulacji ciśnienia mieszaniny oddechowej (ryc. 2):

• stałociśnieniowe (CPAP – continuous positive airway pressure) – w trakcie stosowania CPAP mieszanina oddechowa podawana jest ze stałym, niezmiennym ciśnieniem bez względu na fazę oddechu. Ciśnienie to jest zwykle wyrażane w centymetrach słupa wody (cmH₂O). Minimalnie ciśnienie to wynosi 4 cmH₂O, co wiąże się z koniecznością zapewnienia odpowiedniej cyrkulacji w masce dla stałego wypłukiwania dwutlenku węgla. Maksymalne ciśnienie dostępne w większości aparatów to 20 cmH₂O, a zwykle stosowane ciśnienia terapeutyczne obejmują zakres 9-13 cmH₂O. Aby zwiększyć komfort terapii, część aparatów ma tzw. ulgę wydechową obniżającą ciśnienie podczas wydechu o maksymalnie 3 cmH₂O
• zmiennociśnieniowe/dwufazowe (BPAP – biphasic/bilevel positive airway pressure) – często aparaty te określa się niewłaściwie jako BiPAP (od nazwy handlowej urządzenia tego typu wprowadzonej przez firmę Respironics). Aparat podaje wyższe ciśnienie podczas wdechu (IPAP – inspiratory PAP) i niższe podczas wydechu (EPAP – expiratory PAP). Różnica pomiędzy wartościami ciśnienia IPAP a EPAP określa ciśnienie wspomagania (PS – pressure support). Warunkiem koniecznym do stosowania NIV jest zachowany napęd oddechowy pacjenta. Inaczej niż w przypadku wentylacji inwazyjnej aparat nie przejmuje w pełni oddychania za pacjenta, lecz wspomaga dodatnim ciśnieniem wdech zainicjowany przez chorego. Ten tryb pracy określamy jako S (spontaneous). Częściej wykorzystywany jest jednak tryb S/T (spontaneous/timed), który różni się od poprzedniego tym, że w razie braku wdechu zainicjowanego przez pacjenta po ustalonym czasie aparat wymusza wdech, odpowiednio zwiększając ciśnienie podawanej mieszaniny oddechowej (IPAP). Minimalna częstość oddychania (backup rate) powinna mieć wartość o kilka oddechów mniejszą niż spontaniczny oddech pacjenta w danym momencie, by zwiększyć komfort terapii i zapobiec zjawisku „kłócenia się z respiratorem”. W tym celu ważne jest też dobranie pozostałych parametrów wentylacji, m.in. stosunku wdechu do wydechu, czasu narastania wdechu czy czułości triggerów (przy jakim przepływie powietrza wygenerowanym przez pacjenta aparat ma zmienić fazę oddechu) (ryc. 2).

Wskazania do stosowania NIV możemy podzielić na ostre i przewlekłe (ryc. 3). W pierwszym przypadku leczenie zwykle jest prowadzone w szpitalu i dotyczy pacjentów z niewydolnością oddechową w przebiegu zaostrzeń chorób przewlekłych (przewlekłej obt...